Shkup, 21 Dhjetor 2022. - Në konferencën me titull "Shiko më tej", e cila u mbajt sot në Shkup në organizimin e Kombeve të Bashkuara, përfaqësues të disa agjencive të OKB-së së bashku me ekspertë ndërkombëtarë dhe përfaqësues të qeverisë diskutuan për masat kyçe që po ndërmerr dhe duhet të ndërmarrë në të ardhmen Republika e Maqedonisë së Veriut për të tejkaluar sfidat e krizës ushqimore dhe energjitike. “Kriza aktuale është në shumë mënyra e paprecedentë. Megjithatë, shkaqet kryesore dhe shtytësit nuk janë as të reja dhe as befasuese dhe pasqyrojnë paaftësinë tonë për t'i dhënë përparësi përparimit të Objektivave të Zhvillimit të Qëndrueshëm. Zgjidhjet e politikave janë komplekse. Ne duhet t'u përgjigjemi nevojave imediate për të nxjerrë njerëzit nga varfëria, por duhet të mbështesim edhe bizneset për të shpëtuar vendet e punës, me masa konkrete për të siguruar rezultatet më të mira të mundshme me burimet në dispozicion. Më e rëndësishmja, politikat duhet të jenë sistematike, të qëndrueshme dhe vizionare për të siguruar që, pavarësisht sfidave, ne të mbetemi fuqimisht të fokusuar në rritjen dhe zhvillimin e qëndrueshëm. Kjo kërkon të dhëna në kohë dhe të sakta, bashkëpunim dhe koordinim”, tha në hapje të konferencës Koordinatore e Përhershme e OKB-së, Rosana Duxhak. Në panel, zëvendëskryeministri për Çështje Ekonomike, Fatmir Bytyqi, theksoi se problemet duhet të zgjidhen sistematikisht. “Nëse nuk zgjidhen sistematikisht, problemet rriten. Për shembull, kemi vite që flasim për digjitalizimin, por ai ishte vetëm sipërfaqësor dhe jo thelbësor. Digjitalizimi kërkon një ndryshim thelbësor në sjelljen e palëve të interesuara dhe qytetarëve. Nuk kemi hyrë në asnjë segment që ta zgjidhim problemin ashtu siç duhet ta zgjidhim”, thotë Bytyqi. “Sa i përket krizës energjetike, ne e kuptojmë që prodhimi është i rëndësishëm, por e dinim që jemi 35 për qind të varur nga importi i energjisë. Ishte bukur sepse çmimi ishte i mirë. Sapo vjen kriza, të gjithë pyesin pse nuk zgjidhet problemi. Ky problem nuk zgjidhet brenda natës. Problemi është përsëri sistemik. Duhet të kishte nisur të zgjidhej 10 vjet më parë dhe atë në fushën e energjive alternative. Energji e gjelbër. Tani po përpiqemi t'i kthejmë kohëmatësit e vjetër në trafik me pak ndërhyrje. Por kjo nuk është një zgjidhje. Zgjidhja është energjia e gjelbër, kalim në energjinë e gjelbër”, shtoi zëvendëskryeministri për Çështjet Ekonomike. Zëvendës përfaqësuesi i UNICEF-it, Artur Aivazov, theksoi se goditjet nga rritja e çmimeve prekin në mënyrë disproporcionale familjet me më shumë fëmijë dhe familje më të varfra, për shkak të të ardhurave të tyre më të ulëta dhe përqindjes më të madhe të konsumit të ushqimit dhe energjisë në buxhetet e tyre familjare. Rritja e çmimeve të ushqimeve i lë këto familje me shumë pak mjete për të plotësuar nevojat e tjera bazë. Aivazov tregoi se qeveria duhet të marrë në konsideratë masa shtesë për të reduktuar barrën e fëmijëve dhe grupeve të tjera të cenueshme, duke përfshirë zgjerimin e aksesit dhe vëllimit të transfertave ekzistuese të parave të gatshme dhe për të siguruar që kriza buxhetore të mos prishë shërbimet bazë të kujdesit shëndetësor. , mbrojtjen sociale dhe arsimimi. Duke iu drejtuar konferencës, Zëvendës Përfaqësuesi Rajonal i FAO-s për Evropën dhe Azinë Qendrore, Nabil Gangi, theksoi se nga një këndvështrim afatgjatë, është e rëndësishme të merren parasysh shkaqet strukturore të krizës ushqimore dhe për të pasur një qasje më të mirë ndaj zgjidhja e këtij problemi, bën dallimin midis çështjeve që prekin aksesin në ushqim dhe çështjeve që ndikojnë në disponueshmërinë e ushqimit. Për sa i përket aksesit në ushqim, situata është shumëdimensionale dhe reflekton ndërlidhjen komplekse mes krizave ushqimore, energjitike dhe financiare. Sipas Gangit, adresimi i sfidave të sigurisë ushqimore të shkaktuara nga krizat aktuale kërkon një qasje të "sistemeve agro-ushqimore", të cilën FAO e promovon për të vepruar jashtë kornizave të zakonshme sektoriale. Është një kombinim sistematik i politikave, investimeve dhe zgjidhjeve të fokusuara në përmirësime të qëndrueshme në produktivitet dhe efikasitet, elasticitet më të madh dhe sigurimin e ushqimit të mjaftueshëm të shëndetshëm për të gjithë. “Kërkimet empirike tregojnë se një sistem financiar i zhvilluar mirë mund të rrisë rritjen deri në 1 për qind, dhe më e rëndësishmja, të ulë varfërinë. Sistemet financiare kontribuojnë në nxitjen e kursimeve dhe kanalizimin e tyre në investime, të cilat janë të rëndësishme për rritjen e vëllimit të kapitalit dhe produktivitetit, të cilat nga ana e tyre janë përcaktuesit kryesorë të rritjes afatgjatë”, tha Guvernatorja e NBRSM-së, Anita Angelovska - Bezhoska. “Rëndësia e financave është veçanërisht e madhe në këto rrethana krize që theksojnë dobësitë strukturore dhe nevojën për një transformim të gjelbër dhe dixhital të ekonomisë. Për ne është pozitive që mbështetja kreditore për transformimin e gjelbër po rritet, gjegjësisht kreditë për këtë qëllim në tri vitet e fundit kanë shënuar rritje prej 80%”, thotë Angelovska Bezhoska. Sipas Përfaqësuesit të Përhershëm të UNDP-së, Armen Grigoryan, kriza me siguri do të vazhdojë në vitin 2023 dhe është e vështirë të parashikohet se në cilin drejtim do të zhvillohen gjërat. “UNDP dhe agjencitë e tjera të OKB-së në vend, së bashku me partnerët e tjerë të zhvillimit, janë këtu për të mbështetur institucionet dhe qytetarët dhe për të kontribuar në dialogun publik dhe ndërtimin e konsensusit rreth politikave specifike dhe masave të tjera që do të kontribuojnë në adresimin e sfidave aktuale të zhvillimit dhe ndikimin e krizë globale. Megjithatë, ne tani kemi një kuptim më të mirë të dobësive dhe shkaqeve rrënjësore të krizës, faktorëve të brendshëm dhe të jashtëm dhe propozojmë rrugë sistematike në përgjigje të krizës. Një nga gjërat që duhet t'i kushtohet vëmendje është ekonomia gri, e cila, sipas hulumtimeve, arrin diku rreth 35 për qind që hyn në sistem për të paguar taksat. Gjëja e dytë është inkurajimi i ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme dhe bashkëpunimi rajonal”, tha Grigoryan. Ministri i Financave, Fatmir Besimi, theksoi se tre vitet e kaluara, të cilat janë shënuar me krizë, kanë lëvizur kornizën afatmesme të caqeve të planifikuara fiskale, me qëllim konsolidimin e financave publike dhe qëndrueshmërinë e tyre afatgjatë. "Por në të njëjtën kohë, politikëbërësit na japin mundësinë dhe na tregojnë se ku në sistem kemi nevojë për ndryshime. Kjo është arsyeja pse ne mendojmë se është mirë të zbatohet agjenda e reformës në episode krizash." Ai shtoi se ky vit, ndryshe nga sa pritej, nuk ishte vit i përshtatshëm për konsolidim fiskal, dhe nevojiten masa për të mbështetur qytetarët, ekonominë dhe për prodhim më të madh të energjisë elektrike nga kapacitetet vendase për përballimin e krizës energjetike dhe të çmimeve. “Në këto kushte, Qeveria iu drejtua me sukses racionalizimit të anës së shpenzimeve të Buxhetit, me çka deficiti i arritur në masë të madhe mbahet në kuadër të objektivave fiskalë, të cilët deri në vitin 2027 duhet të reduktohen në 2.8% të deficitit buxhetor të PBB-së dhe borxhi publik nën 60%”, tha Besimi. Qëllimi i agjencive të Kombeve të Bashkuara, UNDP, FAO dhe UNICEF, së bashku me partnerët kombëtarë dhe ndërkombëtarë, është të gjejnë zgjidhje të qëndrueshme dhe afatgjata që do t'u përgjigjen nevojave të grupeve vulnerabël dhe në të njëjtën kohë do të mbështesin rritjen dhe zhvillimin, në kushtet e inflacionit të lartë dhe burimeve modeste financiare.    

"Qëllimet për zhvillim të qëndrueshëm nuk janë vetëm një plan shtesë për botën, por një vizion i përbashkët, dhe prandaj duhet të pranojmë plotësisht transformimin dhe zbatimin e tyre. Për të arritur Agjendën 2030, Maqedonia e Veriut mbetet plotësisht e përkushtuar në zhvillimin e institucioneve dhe partneriteteve që do të mundësojnë qëndrueshmëri për gjeneratat e tanishme dhe të ardhshme”, thekson Bujar Osmani, Ministër i Punëve të Jashtme. Raporti fokusohet në rezultatet e vitit 2021, si dhe në mësimet e nxjerra gjatë procesit të zbatimit të programeve gjatë vitit të parë të Kornizës së Bashkëpunimit për Zhvillimin e Qëndrueshëm (KBZHQ) 2021–2025, si një dokument i përbashkët strategjik i OKB-së dhe Qeverisë së Maqedonisë së Veriut. “Pandemia e shkaktuar nga KOVID-19 i kujtoi botës se të gjithë jemi të lidhur dhe se duhet të punojmë së bashku për të arritur zhvillim të qëndrueshëm në mënyrë që askush të mos mbetet prapa”, thekson Rosana Dudzak, Koordinatore e Përhershme e OKB-së në Maqedoninë e Veriut. "Ky raport praktikisht tregon se si puna e përbashkët mund të kontribuojë në rezultate më të mira." Në përputhshmëri me prioritetet e përcaktuara në KBZHQ 2021-2025, raporti monitoron progresin në katër fusha: mirëqenie gjithëpërfshirëse, shërbime cilësore për të gjithë, mjedis të shëndetshëm dhe qeverisje të mirë. Ndër shumë të tjera, disa nga rezultatet e shënuara në raport përfshijnë edhe krijimin e 6.822 vendeve të reja pune për gjeneratat më të reja, ofrim këshillash dhe shërbimesh për digjitalizim ndaj mbi 500 kompanive vendase, konsolidim të 1.078 hektarë tokë bujqësore, përmirësim të gjendjes ekonomike dhe kthim të fëmijëve nëpër bankat shkollore. Gjithashtu, progres është bërë edhe në punësim, sidomos tek femrat, të cilat ishin më të prekura gjatë pandemisë, por jo edhe aq tek të rinjtë, gjë që ngelet ende si sfidë. Gjithsej 24 organet e OKB-së në Maqedoninë e Veriut gjatë vitit 2021 kanë punuar së bashku me më shumë se 130 partnerë dhe puna e tyre ka qenë në përputhshmëri me zhvillimin kombëtar shtetëror, me prioritetet strategjike, angazhimet ndërkombëtare për të drejtat e njeriut dhe barazinë gjinore, si dhe me angazhimet për Agjendën 2030 dhe Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm. Versioni digjital i këtij raporti është i disponueshëm në tri gjuhë, dhe atë në gjuhën angleze, maqedonase dhe shqipe, dhe i njëjti mund të gjendet në këtë link.

Prioritetet e CPF-së së re të FAO-s për Maqedoninë e Veriut (2021–2025) janë në përputhje me prioritetet e Qeverisë, Strategjinë e vendit për Bujqësi dhe Zhvillim Rural 2021–2027 dhe Kornizën e Bashkëpunimit për Zhvillim të Qëndrueshëm të Kombeve të Bashkuara 2021–2025, me synim të lehtësimit në transformimin e sistemit ushqimor dhe përafrimin progresiv të bujqësisë dhe ekonomisë rurale me standardet e Bashkimit Evropian (BE) dhe Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm. Marrëveshja u nënshkrua nga Nabil Gangi, Zëvendës Përfaqësues Rajonal i FAO-s dhe Ljupco Nikolovski, Ministër i Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë së Ujit të Maqedonisë së Veriut, gjatë takimit të sotëm me drejtorin e përgjithshëm të FAO-s Qu Dongyu. “Kjo kornizë është vazhdimësi e partneritetit afatgjatë ndërmjet FAO-së dhe Maqedonisë së Veriut dhe përpjekjeve tona të përbashkëta për të avancuar zhvillimin bujqësor, fuqizimin e pronarëve të vogla dhe fermat familjare dhe investimin në një të ardhme të qëndrueshme dhe të sigurt për ushqimin e popullit maqedonas,” tha Nabil Gangi. , Zëvendës Përfaqësues Rajonal i FAO. “Jemi të gatshëm të vazhdojmë aktivitetet dhe bashkëpunimin e shkëlqyer me FAO përmes të cilit Ministria, Qeveria dhe qytetarët e vendit tonë i shohin përfitimet drejtpërdrejt në terren. Unë do të përmend vetëm suksesin që kemi arritur me konsolidimin e vazhdueshëm të tokës bujqësore. projektet në kuadër të Programit Kombëtar të Konsolidimit të Tokës, nëpërmjet të cilave kemi arritur progres historik në përmirësimin e strukturës së tokës bujqësore, e cila në fund ka kontribuar në uljen e kostove dhe rritjen e të ardhurave të fermerëve. Bashkëpunimi me FAO është i bollshëm, ka shumë projekte të përbashkëta që janë të interes i madh për vendin”, tha ministri Nikolovski. Bujqësia është një nga sektorët kyç të ekonomisë maqedonase dhe një punëdhënës kritik në zonat rurale, duke zënë 12 përqind të produktit të brendshëm bruto dhe rreth 22 përqind të punësimit total. Megjithatë, zhvillimi i sektorit pengohet nga shumë sfida, duke përfshirë, por pa u kufizuar në, fragmentimin e tokës bujqësore, aksesin e kufizuar në asetet prodhuese (si infrastruktura, toka, uji, energjia, njohuritë dhe shërbimet financiare), zinxhirët e dobët të vlerës, dhe cenueshmëri e lartë ndaj ndryshimeve klimatike. Duke pasur parasysh këtë, FAO është e gatshme të mbështesë Maqedoninë e Veriut në dy fusha kryesore; ndërtimin e një ekonomie më të fortë rurale të përafruar me standardet e BE-së, me fokus në fermat e vogla dhe duke rritur veprimin klimatik, burimet natyrore dhe menaxhimin e rrezikut nga fatkeqësitë. Më konkretisht, FAO do të mbështesë Qeverinë e Maqedonisë së Veriut në formulimin e politikave efektive dhe mundësimin e investimeve për transformimin rural, përmirësimin e strukturave të tokës bujqësore dhe lëvizshmërinë e tregut të tokës, modernizimin e prodhimit, forcimin e zinxhirëve të vlerës dhe sigurimin e bujqësisë klimatike të zgjuar dhe elastike. Mbështetja për Ministrinë e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë së Ujit do të vazhdojë ybatimin e projekteve të vazhdueshme të konsolidimit të tokës në kuadër të Programit Kombëtar të Konsolidimit të Tokës dhe do të zgjerojë më tej programin në nivel kombëtar, si dhe instrumente të tjera të tregut të tokës. Nëpërmjet shkëmbimit të njohurive dhe mjeteve të tjera, FAO do të ndihmojë Ministrinë dhe partnerët e tjerë përkatës në formulimin e masave të politikave për përmirësimin e shërbimeve këshillimore, veterinare dhe fitosanitare, si dhe në përpjekjet e BE-së për përafrim në fushat e menaxhimit të shëndetit të kafshëve dhe sigurisë ushqimore dhe cilësinë, për të përmbushur nevojat kombëtare dhe sfidat globale në zinxhirin e vlerave ushqimore. Sipas prioritetit të dytë të programit, FAO do të mbështesë përpjekjet e vendit në veprimet për klimën. Kjo përfshin menaxhimin e qëndrueshëm të burimeve natyrore (tokë, ujë, pylltari dhe biodiversitet), ndërtimin e elasticitetit klimatik të prodhimit bujqësor dhe reduktimin e rreziqeve nga fatkeqësitë në bujqësi. Rritja e qëndrueshmërisë klimatike të fermerëve të vegjël në shumë mënyra – duke përfshirë përdorimin më efikas të inputeve, të dhëna me cilësi të lartë për vendimmarrje, bujqësi të zgjuar për klimën dhe zgjerimin e sistemeve të ujitjes – do të jetë një fushë kyçe në këtë drejtim. “Arritja e këtyre rezultateve është e mundur me angazhimin dhe mbështetjen e fortë të qeverisë nga partnerët burimorë, si dhe me kontributin e FAO-s përmes Programit të saj të Bashkëpunimit Teknik (TCP). Asistenca teknike e ofruar përmes projekteve TCP luan një rol të rëndësishëm në adresimin e boshllëqeve kritike teknike të Qeverisë, por edhe në të paturit një efekt katalitik për një ndikim të qëndrueshëm dhe investime të mëtejshme drejt arritjes së Objektivave të Zhvillimit të Qëndrueshëm të përcaktuara në CPF". thotë Goran Stavrik, Zyrtar i Programit të FAO-s (TCP). Maqedonia e Veriut mbështetet në përvojën globale dhe njohuritë e FAO-s si një entitet i akredituar për Fondin e Gjelbër Klimatik (GCF), Fondin e Përshtatjes (AF) dhe Fondacionin Global të Mjedisit (GEF) në aksesin në financimin e klimës mjedisore për të mbështetur përshtatjen kombëtare të vendit ndaj ndryshimeve klimatike. dhe prioritetet e zbutjes duke përmbushur gjithashtu angazhimet globale të vendit për klimën.   Linqe: In rural North Macedonia, FAO helps improve sustainable and resilient development Enhancing rice production in North Macedonia through land consolidation Young Macedonian artist wins World Food Day poster contest honoring food heroes Land consolidation is the missing link for farmers in North Macedonia North Macedonia receives continued support for “greening”

Pjesëmarrësit në këtë aktivitet diskutuan gjithashtu se si më lehtë të arrihet tek grupet që mund të kenë mbetur prapa në shërbimet shëndetësore, të përmirësohet kujdesi parandalues ​​në zonat e largëta dhe të pashërbyera, si të forcohet imunizimi, të përdoret dixhitalizimi për të siguruar aksesin e shërbimeve shëndetësore për të gjithë. “Ky program u krijua për të mundësuar zgjidhje më të shpejtë dhe inovative ndaj nevojave të reja që rrjedhin nga COVID-19. Jemi të lumtur që jemi ndër shumë pak në botë që arritëm të merrnim fonde nga Fondi i Kombeve të Bashkuara për Reagimin dhe Rimëkëmbjen ndaj COVID-19”, thotë. Patrizia DiGiovanni, Koordinatore e Përhershme e OKB-së përkohësisht. “Programi mundësoi shërbime falas për shpëtimin e jetës së njerëzve, veçanërisht grave dhe vajzave, që jetojnë në zona të lëna pas, të cilave ofrimi i këtyre shërbimeve ishte ndërprerë ose shtyrë për shkak të pandemisë COVID 19, ndërsa kjo duhet të shërbejë si model për shumë aktivitete dhe investime në të ardhmen në sektorin e shëndetësisë, duke synuar jo vetëm shpëtimin e jetës, por rritjen e cilësisë së jetës dhe përmirësimin e rezultateve për të gjithë njerëzit në vend.” "Shërbimet shëndetësore të sigurta dhe inovative në kohët e COVID-19 në Maqedoninë e Veriut" është një program i përbashkët që ndihmoi qeverinë të përmirësojë shërbimet thelbësore shëndetësore në kontekstin e COVID-19 duke u mbështetur në investimet e rëndësishme të bëra tashmë për të forcuar shëndetin në vend.   Programi ka prezantuar disa shërbime inovative shëndetësore, si vizitat e klinikave të lëvizshme gjinekologjike në zona të largëta, duke përfshirë regjistrin e imunizimit elektronik që synon të përmirësojë mbledhjen e të dhënave dhe llogaritjen e normave të mbulimit të imunizimit, dhe komunikimin e rrezikut me popullatat skeptike ndaj imunizimit, si dhe ndërgjegjësimi i grave dhe vajzave për shëndetin seksual dhe riprodhues dhe dhunën me bazë gjinore. Këto shërbime të përmirësuara adresojnë uljen e ndjeshme të ofrimit të tyre që nga shpërthimi i COVID-19 dhe mundësojnë mbledhjen më efikase në kohë reale të të dhënave përkatëse të politikave për imunizimin, duke kontribuar gjithashtu në një mbështetje më të madhe profesionale dhe publike për vaksinimin. Programi targeton gratë, vajzat dhe fëmijët adoleshente në nevojë, veçanërisht ata që jetojnë në zona të thella të vendit, dhe të cilët do të përfitonin nga shërbimet e shëndetit seksual dhe riprodhues, imunizimi dhe mbështetja psiko-sociale. Zbatimi i programit filloi në janar të vitit 2021 dhe përfundon në fund të marsit, me një buxhet prej 850,000 dollarë. Programi zbatohet bashkërisht nga tre agjenci të OKB-së në partneritet të ngushtë me partnerët kryesorë kombëtarë, duke përfshirë Ministrinë e Shëndetësisë, Ministrinë e Punës dhe Politikës Sociale, Drejtorinë e Shëndetit elektronik, Shoqatën e Gjinekologëve dhe Obstetërve, Komitetin për Nënë të Sigurt dhe të Porsalindur të Shëndetshëm, Shoqata Mjekësore e Maqedonisë, Shoqata Maqedonase e Infermierëve dhe Mamive, Klinika Universitare e Psikiatrisë dhe organizatat e shoqërisë civile. Ky program i përbashkët është bërë i mundur falë kontributeve në Fondin e Kombeve të Bashkuara për Reagimin dhe Rimëkëmbjen ndaj COVID-19 nga qeveritë e Norvegjisë, Holandës, Zvicrës, Danimarkës, Suedisë, Republikës së Koresë, Finlandës, Austrisë, Mbretërisë së Bashkuar, Spanjës, Zelandës së Re, Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Islandës, Kroacisë, Portugalisë, Tajlandës, Republika Sllovake, Rumanisë, Kamboxhias, Qipros dhe Filipinëve. Më tepër informacione në: https://northmacedonia.un.org/sq/170196-sherbime-shendetesore-te-sigurta-dhe-novatore-ne-kohet-e-covid-19