Qytetarët e 40 komunave, në disa nga vitet e ardhshme, përmes pjesëmarrjes në Forume në bashkësi do të vendosin drejtpërdrejt se cilat projekte duhet të realizohen në vendbanimin e tyre. Bëhet fjalë për një mjet për pjesëmarrjen e qytetarëve në vendimmarrje në nivel lokal, i cili është vendosur dhe funksionon suksesshëm në vend prej më shumë se një dekade dhe tashmë realizohet në kuadër të projektit “Fuqizimi i këshillave komunale”. Bëhet fjalë për program me vlerë totale prej 6.6 milionë dollarësh, i cili financohet nga Qeveria zvicerane dhe Ministria e Vetëqeverisjes Lokale, dhe bashkëfinancohet dhe realizohet nga Programi për Zhvillim i Kombeve të Bashkuara (UNDP) në bashkëpunim me partnerët kombëtarë dhe lokalë. “Zvicra, përmes Programit për bashkëpunim me Maqedoninë e Veriut, e mbështet vetëqeverisjen lokale dhe decentralizimin më shumë se 15 vite. Paraqitja dhe realizimi i Forumeve nëpër komunitete është rezultat i këtij bashkëpunimi, i cili kontribuon dukshëm në inkurajimin dhe përfshirjen e qytetarëve në procesin e vendimmarrjes”, theksoi Veronik Ulman, ambasadore e Zvicrës në vend. Me qëllim të realizimit të suksesshëm të Forumeve në bashkësi, në periudhën shtator – dhjetor 2022, BNJVL-ja dhe UNDP-ja realizuan proces të certifikimit të moderatorëve të forumeve. Pas trajnimeve dhe testimeve të realizuara, gjithsej 25 persona morën certifikata, të cilat sot u ndanë zyrtarisht. “Ky proces i kontrollit të njohurive dhe shkathtësive për moderimin e proceseve të forumit duhet të jetë praktikë, me qëllim të ruajtjes së standardit për realizim cilësor të Forumeve në bashkësi përmes Bashkësisë së Njësive të Vetëqeverisjes Lokale dhe krijimit të praktikave të mira me të cilat mundësohet edhe vetëqëndrueshmëri e BNJVL-së”, tha kryetari i BNJVL-së, Orce Gjorgjievski. “Ajo që është vërtet e rëndësishme nga pikëpamja e kapitalit shoqëror dhe angazhimit qytetar nuk është vetëm përfshirja nominale, por edhe pjesëmarrja aktive e qytetarëve. Prandaj moderatorët e forumit kanë rol kryesor në këtë proces, sepse detyra e tyre është të nxisin  diskutim të gjerë, t’i përfshijnë të gjitha palët e interesuara dhe të sigurojnë mundësi të barabarta për pjesëmarrje të të gjithë anëtarëve të komuniteteve lokale”, tha Armen Grigorian, përfaqësues i përhershëm i UNDP-së. Forumet në bashkësi u mundësojnë qytetarëve të marrin mjete dhe hapësirë adekuate që idetë dhe vizionet e tyre për iniciativa të reja të dëgjohen dhe të shqyrtohen nga vendimmarrësit lokalë. Duke zgjeruar rrjetin e moderatorëve të licencuar, jo vetëm që përforcohen kapacitetet për këtë aktivitet, por rritet edhe vetëdija publike. “Gjithnjë e më shumë qytetarë vetëdijesohen për rolin e tyre në komunitetin lokal dhe se zëri i tyre nuk është i rëndësishëm vetëm në zgjedhje. Është përgjegjësi e autoriteteve qendrore dhe lokale që të krijojnë një mjedis në të cilin qytetarët në nivel lokal do të përfshihen në krijimin e shërbimeve dhe në marrjen e vendimeve për të gjitha çështjet e rëndësishme që reflektohen në jetën e tyre të përditshme”, theksoi zëvendësministri për Vetëqeverisje Lokale, Zoran Dimitrovski. Në kuadër të fazës së dytë të projektit “Fuqizimi i këshillave komunale”, në katër vitet e ardhshme do të realizohen një sërë aktivitetesh për të nxitur zhvillimin e komunave dhe për të përmirësuar cilësinë e jetës së qytetarëve në komunitetet lokale. Për realizimin e këtyre qëllimeve do të punohet në avancimin e kapaciteteve të këshilltarëve komunalë, përfshirjen e drejtpërdrejtë të qytetarëve në vendimmarrje, përmirësimin e legjislacionit, digjitalizimin e shërbimeve, rritjen e transparencës dhe luftën kundër korrupsionit. Një nga parimet kryesore të projektit është që gjatë realizimit të të gjitha aktiviteteve të projektit të respektohen në tërësi parimet e përfaqësimit të barabartë gjinor dhe mundësitë e barabarta për të gjithë qytetarët.

Projekti i financuar nga Bashkimi Evropian "Avancimi i konsolidimit të tokës në Maqedoninë e Veriut", i bashkëfinancuar dhe zbatuar nga Organizata për Ushqim dhe Bujqësi e Kombeve të Bashkuara (FAO) ka shpallur tender publik (Numri i referencës: 2023/CSAPC/REUDD /120213) për ofrimin e shërbimeve konsulente për "Konsolidimin e tokës në Maqedoninë e Veriut - Planifikimi i shpërndarjes së tokës dhe Projekti bazë për ndërhyrje në infrastrukturën bujqësore në Çiflik".   Aktivitetet që do të kryhen në kuadër të këtij tenderi përfshijnë hartimin dhe zbatimin e një Plani të rishpërndarjes së tokës dhe hartimin e ndërhyrjeve në infrastrukturën bujqësore në zonën e konsolidimit të Çiflikut. Më konkretisht, kontraktori duhet të bëjë vlerësimin e vlerës së tokës bujqësore në Çiflik, në përputhje me Ligjin për Vlerësimin dhe Metodologjinë për Vlerësimin e Pasurive në Bujqësi; hartimin e Planit për shpërndarjen e tokës, sipas parimit të shpërndarjes me ndryshim të kufijve, në përputhje me Ligjin për Konsolidimin e Tokës Bujqësore; hartimin e Projektit bazë për rehabilitimin/ndërtimin e infrastrukturës bujqësore në Çiflik, në përputhje me Ligjin për Ndërtim, Ligjin për Tokën Bujqësore dhe ligjet e tjera përkatëse; hartimin e Elaboratit gjeodezik për evidentimin e gjendjes së re të pronësisë në Agjencinë e Kadastrës së Pasurive të Paluajtshme dhe të kryejë shënimin e matjeve dhe kufijve   (rrethimin) të parcelave të reja në zonën e konsolidimit.   Ofertues potencial mund të jenë të gjitha shoqëritë e regjistruara në Regjistrin e Ofruesve të Shërbimeve të Konsolidimit të Tokës të Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Menaxhimit të Ujërave (MBPMU), të cilët zotërojnë licencën B për projektim të lëshuar nga Ministria e Transportit dhe Lidhjeve (MTL) të Maqedonisë së Veriut dhe janë të licencuara nga MTL për vlerësimin e pasurisë së paluajtshme ose nga MBPMU për vlerësimin e aseteve në bujqësi.   Për të pasur qasje në dokumentet e tenderit dhe për të qenë në gjendje të paraqesin një ofertë, kompanitë e interesuara duhet së pari të regjistrohen në portalin e Tregut Global të Kombeve të Bashkuara - United Nations Global Marketplace (UNGM) në:   www.ungm.org/ Vendor/Registration , pasi vetëm kompanitë e regjistruara do të kenë të drejtë të marrin pjesë.  Pas regjistrimit të suksesshëm, kompanitë do të kenë mundësi të qasen në dokumentet e tenderit dhe të paraqesin ofertat e tyre përmes të njëjtit portal të UNGM(  www.ungm.org/Account/Account/Login  ).   Afati i fundit për dorëzimin e ofertës elektronike për tenderin është 20 shkurt (e hënë) 2023, jo më vonë se ora 13:00, koha e Evropës Qendrore.   Më shumë informacion: Zona e konsolidimit të Çiflikut gjendet në komunën Çeshinovë-Obleshevë, në rajonin lindor. Ajo mbulon 156 hektarë (ha) tokë bujqësore, e ndarë në 1 263 parcela toke, me formë të parregullt dhe madhësi mesatare prej 0,12 ha, në pronësi të 438 pronarëve të tokave. Çifliku karakterizohet nga një terren kryesisht i rrafshët me tokë bujqësore pjellore dhe kushte të favorshme natyrore për prodhimin dominues të orizit. Nisma për konsolidimin e tokës në Çiflik erdhi nga pronarët lokal, të cilët shprehën interesin për konsolidimin e tokës në MBPMU në vitin 2017, dhe zona u zgjodh si e përshtatshme për konsolidim në vitin 2018, në kuadër të projektit të BE-së MAINLAND.   Në fazën e parë në procesin e konsolidimit të tokës, është kryer Studimi i fizibilitetit për konsolidimin e tokës në Çiflik në periudhën shkurt - korrik 2019. Studimi ekzaminoi tokën bujqësore dhe strukturën e prodhimit bujqësor në Çiflik, situatën me pronësinë e tokës, të gjitha çështjet aktuale pronësore dhe ligjore, vlerësoi interesin dhe angazhimin e pronarëve të tokave për të marrë pjesë në konsolidimin e tokës, preferencat e tyre individuale, si dhe nevojat lokale për të përmirësuar infrastrukturën bujqësore. Bazuar në analizën e detajuar, u gjykua se konsolidimi i tokës në Çiflik është i realizueshëm dhe se shumica dërrmuese e pronarëve të regjistruar të tokave janë të interesuar për këtë proces. Bazuar në studimin e fizibilitetit, hapi tjetër do të jetë planifikimi i shpërndarjes së tokës në Çiflik, sipas parimit të shpërndarjes me ndryshim kufijsh (Faza II e procesit të konsolidimit) dhe projektimi i ndërhyrjeve në infrastrukturën bujqësore - rehabilitim /ndërtimi i infrastrukturës bujqësore (rrugët hyrëse, kanalet kulluese dhe vaditëse) në zonën e konsolidimit (Faza III e procesit të konsolidimit të tokës).   Rreth projektit të BE-së "Avancimi i konsolidimit të tokës në Maqedoninë e Veriut" Duke u mbështetur drejtpërdrejt në rezultatet e projektit MAINLAND, ky projekt synon të mbështesë MBPEU-në në avancimin e konsolidimit të tokës në Maqedoninë e Veriut, duke përmirësuar politikën nacionale për konsolidimin e tokës, duke përfshirë kornizën strategjike, ligjore dhe institucionale, si dhe në zbatimin e mëtejshëm të Programi Nacional të Konsolidimit të Tokës, nëpërmjet zbatimit të plotë të projekteve të konsolidimit në dy zona, së bashku me ndërtimin e infrastrukturës bujqësore. Buxheti i projektit është 1.2 milionë euro - financuar përmes Instrumentit të BE-së IPA II 2019 (1 milionë euro) dhe kontributit të FAO (0.2 milionë euro). Projekti do të zbatohet në një periudhë 42 mujore, nga gushti 2022 deri në janar 2026.

Me të dhënat e mbledhura në qershor dhe korrik 2022, rishikimi u krye nga Instituti i Mjekësisë së Punës në Shkup, i caktuar si Qendër bashkëpunuese e Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH). Ky aktivitet është pjesë e një iniciative më të gjerë për promovimin e aktivitetit fizik në vendin e punës, e realizuar në partneritet me Ministrinë e Shëndetësisë dhe Fakultetin e Edukimit Fizik, Sportit dhe Shëndetësisë në Shkup.   “Kjo analizë do të shërbejë si një bazë e shkëlqyeshme për identifikimin e pengesave ekzistuese në këtë fushë, duke ofruar gjithashtu udhëzime konkrete për hapat e mëtejshëm për rritjen e niveleve të aktivitetit fizik të popullatës punëtore”, tha Dr Dragana Bislimovska nga Instituti i Mjekësisë së Punës. "Aktiviteti fizik në vendin e punës ka përfitime si për punonjësit ashtu edhe për vendin e punës - një fuqi punëtore fizikisht aktive është një forcë punëtore më e shëndetshme dhe më produktive."   Meqenëse shumica e të rriturve kalojnë shumicën e kohës në punë, nëse duan të përmbushin 150 minutat e rekomanduara të aktivitetit fizik në javë, është thelbësore që ata të jenë aktivë para dhe pas, por edhe gjatë orarit të punës. Shfrytëzimi i mundësive për aktivitet fizik në punë është kyç për rritjen e niveleve të aktivitetit në mesin e popullsisë në moshë pune.   Parkoni makinën tuaj larg zyrës tuaj, hani drekën larg nga tavolina juaj, organizoni takime në këmbë ose në këmbë dhe jo takime ulur – këto janë vetëm një pjesë e rekomandimeve të paraqitura në një takim kombëtar për promovimin e aktivitetit fizik në vendin e punës të mbajtur më 1 nëntor 2022 në Shkup.   “Popullsia e punës është thelbi aktiv i çdo shoqërie, prandaj zhvillimi dhe zbatimi i strategjive dhe programeve për promovimin e aktivitetit fizik është i nevojshëm për të parandaluar prezentizmin, d.m.th., problemin e punësimit të punëtorëve, por për shkak të sëmundjes ose të tjera mjekësore. kushtet, mosfunksionimi i plotë, por edhe mungesa, reduktimi i produktivitetit në vendin e punës si dhe shfaqja e sëmundjeve të lidhura me punën – të gjitha këto duke e sforcuar ndjeshëm financiarisht sistemin shëndetësor”, tha Dr Ane Johansen, Përfaqësuesja Speciale e OBSH-së në Maqedoninë e Veriut dhe shefe e përkohshme e Zyrës së Vendit.   Aktiviteti i rregullt fizik është vërtetuar se ndihmon në parandalimin dhe menaxhimin e sëmundjeve jo të transmetueshme (NCD) si sëmundjet e zemrës, goditjet në tru, diabeti dhe disa lloje kanceri. Gjithashtu ndihmon në parandalimin e hipertensionit, ruajtjen e peshës trupore të shëndetshme dhe mund të përmirësojë shëndetin mendor, cilësinë e jetës dhe mirëqenien.   Bashkëpunimi ndërsektorial ka qenë vendimtar për promovimin e aktivitetit fizik dhe stilit të jetesës së shëndetshme në Maqedoninë e Veriut në vitet e fundit.   “E nxitur nga gjetjet e një misioni ekspertësh të OBSH-së 2019 për promovimin e aktivitetit fizik në mbarë vendin, Ministria e Shëndetësisë ka iniciuar një gamë të gjerë veprimesh për popullatat në të gjitha grupmoshat,” tha Sanja Sazdovska nga Ministria e Shëndetësisë, Pika Fokale e OBSH-së për Fizike. Aktiviteti. “Për shembull, ligji u ndryshua për të rritur kohën e aktivitetit fizik në shkolla, duke bërë kështu përparim drejt përmirësimit të shëndetit dhe mirëqenies së fëmijëve të shkollës”, tha Sazdovska..   “Të bësh çfarëdo aktiviteti fizik është më mirë se të mos bësh asnjë”, tha Lence Aleksovska Velickovska, dekane në Fakultetin e Edukimit Fizik, Sportit dhe Shëndetësisë. "Duke shtuar gradualisht sasi të vogla lëvizjeje në mënyra relativisht të thjeshta gjatë ditëve tona të punës, ne mund të bëjmë një rrugë të gjatë."   Plani Global i Veprimit i OBSH-së për aktivitetin fizik 2018-2030 thekson rëndësinë e vendit të punës në rritjen e aktivitetit fizik të popullsisë. Sipas këtij plani veprimi, progresi global për rritjen e aktivitetit fizik ka qenë i ngadalshëm, kryesisht për shkak të mungesës së ndërgjegjësimit dhe investimeve.   OBSH do të vazhdojë të mbështesë qeverinë e Maqedonisë së Veriut për të promovuar stile jetese të shëndetshme në të gjithë vendin dhe për të forcuar veprimet për parandalimin e NCD-ve.  

Almakos: Të shtënat në festime janë dukuri e zakonshme në vendet e Ballkanit, kështu që Maqedonia e Veriut nuk bën përjashtim. Çfarë masash merr Ministria e punëve të brendshme për parandalimin e incidenteve dhe uljen e të shtënave në festa? Spasovski: Është e padiskutueshme se këto dukuri i shqetësojnë qytetarët dhe u shkaktojnë ndjenjën e frikës dhe rrezikut dhe si rrjedhojë jemi të obliguar t’i kundërshtojmë duke i shfrytëzuar të gjitha mekanizmat ligjore që kemi në dispozicion, përfshirë edhe veprimet parandaluese. E dini, përgjigja represive – si një lloj mase e fundit nuk do të thotë ose garanton domosdoshmërisht se një fenomen i caktuar do të eliminohet me siguri. Prandaj edhe them që dënimi është masa e fundit. Mandej, praktika tregon qartë se pjesa më e madhe e dukurive socio-devijante kanë gjenezë dhe shkaktarë më kompleks, zbulimi, demistifikimi dhe parandalimi i të cilave varet nga një numër i madh faktorësh institucional dhe shoqëror, dhe jo vetëm nga mënyra sa dhe si vepron policia. Si rregull, ajo vjen gjithmonë në fund, pasi fenomeni ka ndodhur tashmë. Ashtu është edhe me përdorimin e armëve në ahengje dhe festime. Në të njëjtën kohë, dua të theksoj se policia vepron për çdo kallëzim të paraqitur, pa përjashtim. Për ilustrim, në periudhën tetor 2021 – tetor 2022, policia ka evidentuar 14 raste të keqpërdorimit të armëve gjatë ahengjeve dhe festave. Sigurisht, thuajse të gjithë janë proceduar penalisht, që kanë rezultuar me shtatë vepra penale të “shkaktimit të rrezikut publik”, një vepër penale të “prodhimit, mbajtjes dhe tregtimit pa leje të armëve të zjarrit apo lëndëve shpërthyese”, si dhe gjashtë vepra penale nga Ligji për Shkeljet kundër rendit dhe qetësisë publike. Megjithatë, duke qenë plotësisht të vetëdijshëm se është një fenomen që ka shkaqe të shumëanshme, pra i ka rrënjët në shumë faktorë të tjerë social, kulturor, arsimor, tradicional e të tjerë, ne si Ministri e punëve të brendshme po bëjmë një hap më tej, pra drejt këtij fenomeni si dhe ndaj të gjitha dukurive të tjera socio-patologjike si abuzimi me drogën, alkoolin, dhunën etj. ne përpiqemi ta parandalojmë që në fillimet e tij. Përmes veprimeve parandaluese dhe edukative, ne punojmë për të ndryshuar atë matricë mendimesh dhe kuptimesh rreth përdorimit të armëve ose mjeteve piroteknike gjatë ahengjeve dhe festave. Pikërisht kështu ndodh edhe me aktivitetin e fundit që kemi pasur së bashku me partnerët tanë të UNDP-së, i cili realizohet me moton “Çdo plumb ka një shënjestër!” Festo me zemër, jo me armë!”. Almakos : Z. Grigorjan, UNDP-ja është duke punuar vazhdimisht në projekte që synojnë mbështetjen e institucioneve në luftën kundër armëve ilegale, si dhe reduktimin e incidenteve që kanë të bëjnë me keqpërdorimin e armëve të vogla dhe të lehta. A jeni të kënaqur me rezultatet? Grigorjan: Armët ilegale janë një nga arsyet më të shpeshta të incidenteve të armatosura në vend, por edhe në përgjithësi në territorin e Ballkanit Perëndimor. Pikërisht kjo ishte nxitje që zyra e UNDP-së në vitet e fundit t’i përkushtohet seriozisht mbështetjes së institucioneve që kanë kompetencë luftën kundër armëve ilegale. Ne kemi një ekip ekspertësh që punojnë në zbatimin e Udhërrëfyesit për një zgjidhje të qëndrueshme për posedimin, abuzimin dhe tregtinë ilegale të armëve të vogla dhe të lehta (AVL) dhe municioneve në Ballkanin Perëndimor deri në vitin 2024. Në tre vitet e fundit kemi realizuar dy projekte në bashkëpunim me Ministrinë e punëve të brendshme. Bëhet fjalë për aktivitete me të cilat kemi forcuar kapacitetet e MPB-së për mbajtjen e evidencës elektronike dhe monitorimin e çdo arme të vogël dhe të lehtë që nga hyrja në vend, deri te blerësi përfundimtar. Për më tepër, ne punojmë për të rritur ndërgjegjësimin e publikut për pasojat e keqpërdorimit të armëve. Rezultatet janë vërtet pozitive dhe të dukshme, por fakti është se ka ende shumë punë për të bërë për këtë problem. Prandaj, në vitin 2023 vazhdojmë me dy projekte të reja, njëri prej të cilëve do të fokusohet në kontrollin dhe monitorimin edhe më të madh të armëve të vogla dhe të lehta dhe i dyti i referohet analizës së legjislacionit që lidhet me grupet e rrezikuara në fushën e krimit kompjuterik. Këto nisma të reja janë një tjetër konfirmim se partnerët dhe donatorët tanë kombëtar janë të kënaqur me rezultatet e arritura dhe progresin e bërë.   Almakos: Ministër Spasovski sa shpesh merrni njoftime për të shtëna në ahengje? A ka pasur ndryshime në ndërgjegjësimin e publikut vitet e fundit lidhur me rreziqet që rrjedhin nga mbajtja dhe keqpërdorimi i armëve të vogla dhe të lehta? Spasovski: Sipas të dhënave tona analitike, qytetarët pothuajse sipas rregullit reagojnë pasi të konstatohet një dëm i drejtpërdrejtë apo kërcënim nga një plumb qorr. Natyrisht, fakti është i dukshëm, veçanërisht në zonat urbane, se njerëzit po deklarojnë gjithnjë e më shumë intolerancën e tyre ndaj këtij fenomeni, që padyshim është rezultat i rritjes së ndërgjegjësimit të publikut për të parandaluar keqpërdorimin e armëve dhe përdorimin e mjeteve piroteknike në festat familjare. Neve na mbetet që të vazhdojmë të punojmë në atë drejtim, përmes krijimit dhe zbatimit të aktiviteteve konkrete. Si shembull, do të përmend Udhërrëfyesin për zgjidhje të qëndrueshme për të luftuar tregtinë e armëve të vogla dhe të lehta për vendet e Ballkanit Perëndimor, në bazë të të cilit rrjedh edhe Strategjia e re Kombëtare për kontrollin e armëve të vogla dhe të lehta. bazuar së bashku me Planin aksionar për periudhën 2022-2024, i cili në përgjithësi do të kontribuojë në një hap të ri në drejtim të ndërgjegjësimit të mëtejshëm të publikut lidhur me rreziqet që rrjedhin nga mbajtja dhe keqpërdorimi i armëve të vogla dhe të lehta. Së fundi, ndryshimet ligjore që po zbatojmë në pjesën e Ligjit për Armët, që nënkuptojnë harmonizim të mëtejshëm të legjislacionit tonë me legjislacionin evropian, janë edhe në drejtim të optimizimit normativ të kontrollit të armëve të vogla dhe të lehta. E gjithë kjo tregon se ne jemi të vendosur për të minimizuar sa më shumë këtë dukuri. Almakos: Kur gjuajnë në ajër, shumë njerëz thonë se nuk synojnë një shënjestër të caktuar dhe mendojnë se aktiviteti i tyre nuk është i rrezikshëm, edhepse kjo nuk është e vërtetë. A mund të shpjegoni pse të shtënat në ajër janë të rrezikshme? Spasovski: Shpesh njerëzit nisen nga bindja se “kjo nuk do të më ndodhë apo nuk mund të më ndodhë” apo se bëhet fjalë për diçka të parrezikshme, e cila përveç zhurmës nuk mund të shkaktojë dëm. Por ky është një qëndrim krejtësisht i gabuar! Është më e saktë të thuhet se kjo siguri e rrejshme është praktikisht një lloj rreziku për shëndetin dhe jetën e dikujt. Besoj se kujtesa publike është ende e freskët për ngjarjet me fëmijët e gjymtuar nga mjetet piroteknike apo për rastin e vajzës 19-vjeçare që humbi jetën tragjikisht nga një plumb qorr në festën e ndërrimit të motmoteve në Shkup para më pak se dy dekada. Ndoshta është gjuajtur nga dikush që më parë ka menduar se nuk po bënte asgjë të tmerrshme dhe të rrezikshme. Përveç kësaj, ahengjet dhe festimet, vetë atmosfera në të cilën është i pranishëm konsumimi i alkoolit, kalkulimi i reduktuar i autorit dhe një sërë faktorë të tjerë, kontribuojnë në ekzistencën e një shkalle të lartë rreziku, domethënë një mënyrë e tillë festimi ka potencial serioz për të shkaktuar tragjedi. Ose, siç thotë populli, prej lojës do të del hidhërim. Dhe kjo është padyshim kështu, sepse armët kanë më së paku vend aty ku festohet. Almakos: A janë njerëzit mjaftueshëm të njoftuar me ligjet dhe dënimet për mbajtjen dhe përdorimin e armëve të vogla dhe të lehta? Spasovski: Parimi i transparencës, informimi i hollësishëm dhe me kohë i qytetarëve është një nga standardet thelbësore të punës sonë të përditshme. Ne si MPB, vazhdimisht, përmes formave të ndryshme të komunikimit, përpiqemi që dhënat nga të gjitha fushat e punës sonë të jenë në dispozicion publik në shkallën më të madhe. Prandaj, jam i bindur se një pjesë e madhe e publikut ka informata, qoftë edhe të pjesërishme për këtë çështje. Natyrisht, ne si shërbim qytetar jemi të detyruar dhe të gatshëm të bëjmë edhe më shumë përpjekje për t’ju afruar qytetarëve, për të apeluar, për të informuar, për të komunikuar, duke shpjeguar të gjitha pasojat negative nga përdorimi i paligjshëm i armëve të vogla dhe të lehta dhe për kërcënimet që kjo sjell për të dashurit tanë, miqtë tanë, bashkëqytetarët tanë. Almakos: Zoti Grigorjan, si qëndron Maqedonia e Veriut në aspektin e trajtimit të keqpërdorimit të AVL në krahasim me vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor? Grigorjan: Sipas njohurive tona, ka progres të dukshëm në rritjen e kapaciteteve të Ministrisë së punëve të brendshme, në të gjitha nivelet e veprimit. Megjithatë, ajo që është edhe më domethënëse është bashkëpunimi që është vendosur mes të gjitha vendeve të Ballkanit Perëndimor në luftën për arritjen e qëllimit të përbashkët, uljen e krimit lidhur me përdorimin e AVL, si dhe lëvizjen e armëve nga Ballkani perëndimor në vendet e Bashkimit Evropian. Këtu dëshiroj të ndaj të dhënat e Platformës së Monitorimit të dhunës së armatosur të SEESAC se në vitin 2021 në territorin e Ballkanit Perëndimor kanë ndodhur 124 incidente me të shtëna në festa. Për më tepër, 76.8% e armëve të përdorura në këto incidente kanë qenë ilegale.   Almakos: Ministër Spasovski, sa shpesh armët me të cilat gjuhet në festa janë ilegale? Çfarë ndërmerr MPB-ja për të reduktuar praninë e armëve ilegale? Spasovski: Natyrisht se ka raste kur përdoren armë ilegale, edhe pse qëndrimi ynë është i prerë në aspekt të keqpërdorimi të armëve në ahengje dhe festime, e kjo është – zero tolerancë. MPB-ja, në kuadër të njësive organizative kompetente, si pjesë e kompetencave dhe detyrave ligjore, po punon vazhdimisht për zbulimin e rasteve të reja të tregtisë ilegale të armëve, municionit, lëndëve eksplozive dhe të ngjashme. Sa për ilustrim do të theksoj se gjatë këtij viti deri më 31 tetor, në fushën e tregtisë ilegale të armëve janë zbuluar 161 vepra penale dhe janë kallëzuar penalisht gjithsej 167 autorë. Gjithashtu, si rezultat i këtyre veprave penale të zbuluara, janë zbuluar dhe sekuestruar 106 copë armë, 4133 copë municion, 78400 pushkaliqe, 228 fishekzjarre, 541 raketa piroteknike e të tjera. Për krahasim, në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar kemi regjistruar një numër më të vogël të veprave penale – 154, por për shkak të kësaj janë sekuestruar 304 copë armë (nga të cilat 141 granata), 39 kuti municioni dhe 8.503 copë municione, 97.993 pushkaliqe, 913 fishekzjarre, 548 raketa piroteknike dhe të tjera. Ajo që duhet theksuar është fakti se policia vazhdon aktivitetin e saj hetimor dhe zbulues në këtë segment të tregtisë ilegale të armëve, duke bërë përpjekje shtesë për t’iu qasur këtij krimi nga pikëpamja parandaluese dhe edukative, duke krijuar dhe shfrytëzuar fushata, si ajo aktuale “. Çdo plumb ka një shënjestër! Festo me zemër, jo me armë!”. Almakos: Zoti Grigorjan, kjo fushatë është fokusuar pikërisht në çrrënjosjen e të shtënave festive si një lloj tradite në këto zona. Ky aktivitet është në fakt pjesë e një sërë fushatash të realizuara në vitet e kaluara me sloganin “Festo me zemër, jo me armë”. A kanë dhënë rezultat?   Grigorjan: Target grupi i fushatave të deritanishme të realizuara ishin burrat e rinj, të cilët janë autorët më të shpeshtë në rastet e regjistruara të të shtënave në festa, kryesisht të shtyrë nga motivi për të treguar maskulinitetin dhe dominimin e tyre. Kësaj radhe kemi shkuar një hap më tej dhe në fushatë kemi përfshirë edhe nxënësit, sepse konsiderojmë se duhet të veprojmë që në moshë të vogël ndaj rreziqeve nga plumbat qorr. Fushata ka edhe komponentë edukative. Për shembull, ne ndamë të dhënat se një plumb qorr mund të përshkojë rreth 2.5 kilometra, madje edhe më shumë, në varësi të kalibrit dhe këndit në të cilin është shkrepur, përpara se të bjerë përsëri në tokë. Me përgjigjet e dhëna nga fushata, ne donim të shkatërronim mitet dhe stereotipet se një plumb i qëlluar në ajër nuk është kërcënim. Mendojmë se është me rëndësi kur një njeri që posedon armë dëgjon nga një ekspert se plumbi i gjuajtur në ajër mund të dëmtojë dikë në afërsi, por edhe dikë që është larg dhe plotësisht i pavetëdijshëm për rrezikun. Kjo fushatë zbatohet në të njëjtën kohë në Maqedoninë e Veriut dhe në Kosovë si pjesë e projektit “Qasja e integruar institucionale ndërkufitare në luftën kundër tregtisë ilegale të armëve dhe armëve të vogla dhe të lehta”, i cili zbatohet me mbështetjen financiare të Gjermanisë, Mbretërisë së Bashkuar, Francës, Suedisë, Holandës dhe Norvegjisë përmes Fondit të Mirëbesimit Multipartner, dhe gjithashtu mbështetet nga Bashkimi Evropian. Rezultati që shohim nga fushatat është ndërgjegjësimi i qytetarëve. Ne do të vazhdojmë me këto fushata, sepse besojmë se në të ardhmen të gjithë qytetarët duhet të njohin dhe dënojnë përdorimin e armëve në festa, për të mbrojtur të afërmit e tyre dhe që këto praktika të rrezikshme të mbeten përgjithmonë në të kaluarën.