#PërTëGjithaGratëDheVajzat është një thirrje për veprim me rastin e 30 vjetorit të Deklaratës së Pekinit dhe Platformës për Veprim. Në mesin e atyre që iu përgjigjën kësaj thirrjeje është Goran Spasovski, 50 vjeç, nga Shkupi, Maqedoni e Veriut. Ai shërben si Këshilltar për Bashkëpunim Ndërkombëtar në Qendrën për Zhvillimin e Arsimit Profesional, institucion shtetëror në Shkup që mbështet dhe avanson arsimin profesional në gjithë vendin. Për më shumë se 13 vite, Spasovski është angazhuar në procese në nivel evropian dhe rajonal, në projekte dhe bashkëpunime ndërkombëtare duke ndërtuar ekspertizë të gjerë në reformimin e arsimit dhe trajnimit profesional, zhvillimin a aftësive, dhe bashkëpunimit ndërkufitar. Misioni i tij: përafrimi i sistemeve vendore me standardet evropiane, duke mbajtur në qendër nevojat arsimore të të rinjve. Për të forcuar këtë mision, Goran Spasovski iu bashkangjit një trajnimi për trajnerë mbi integrimin e perspektivave gjinore në institucionet shtetërore, të organizuar nga UN Women dhe të mbështetur nga Suedia përmes programit për Qeverisje të Përgjegjshme Gjinore. Sot, ai mbështet një sistem arsimor pa stereotipe gjinore, ku si gratë e reja ashti edhe burrat e rinj mund të përparojnë dhe të zgjedhin lirshëm rrugën e karrierës së tyre. Çfarë ka qenë gjithmonë më e rëndësishme për të është se si politikat dhe programet ndikojnë tek të rinjtë, tek zgjedhjet e tyre, e ardhmja e tyre dhe mundësitë që kanë përpara. Ai beson që sistemi i arsimit dhe trajnimit profesional duhet të mbetet dinamik, t’u përshtatet jo vetëm ndryshimeve ekonomike dhe shoqërore, por edhe nevojave të nxënësve. “Për mua, gjëja më e rëndësishme është krijimi i kushteve ku vajzat dhe djemtë marrin mbështetje të barabartë për të zgjedhur rrugën që me të vërtetë dëshirojnë,” thotë ai. Trajnimi riformësoi perspektivën e tij. “Doja të forcoja njohuritë e mia dhe t’i zbatoja ato drejtpërdrejt në punën time. Ky trajnim më shtyu të rivlerësoja në mënyrë kritike praktikat ekzistuese. Kuptova se të ashtuquajturat qasje “neutrale ndaj gjinisë” shpeshherë mbajnë gjallë pabarazinë.  Tekstet shkollore, praktikat e mësimdhënies, e madje edhe mënyra se si flasim me nxënësit mund t’i dekurajojnë në mënyrë të pavetëdijshme vajzat që të hyjnë në fusha teknike ose djemtë të ndjekin kualifikime që konsiderohen “femërore”. Të kuptuarit e kësaj më bëri edhe më të vendosur për të promovuar programe dhe politika të ndjeshme gjinore,” reflekton Spasovski. “Kreativiteti nuk ka gjini” Si Kryetar i Komisionit për Tekstile, Lëkurë dhe Produkte të Ngjashme, Spasovski vazhdimisht sfidon stereotipet gjinore. Shumë shpesh, tekstili etiketohet si profesion “femëror”. Ai nuk dakordohet me këtë. “Emrat e burrave dhe grave në modë qëndrojnë krah për krah. Kreativiteti nuk ka gjini – është një tipar njerëzor. Këtë bindje e ndaj me kolegët e mi sepse besoj se çdo nxënës meriton të mbështetet në zgjedhjet e tyre.”Për Spasovskin, sfidat për të avansuar barazinë gjinore në arsim janë të qarta: shumë institucione kanë mungesë të njohurive, kapaciteteve, standardeve dhe mjeteve. Por, ai mbetet optimist: “Përmes trajnimeve, kurrikulave të ndjeshme ndaj gjinisë dhe dialogut të hapur, mund të ndërtojmë një sistem që jo vetëm njeh dallimet, por punon aktivisht për t’i kapërcyer ato.”“Barazia gjinore nuk është detyrë shtesë”Deklarata dhe Platforma për Veprim e Pekinit na kujton t’i vendosim vajzat adoleshente dhe të rinjtë në zemër të përpjekjeve tona, pasi kjo është mënyra më e mirë për të garantuar suksesin, si sot ashtu edhe nesër.  Spasovski e jeton këtë parim përmes punës së tij në arsimin e ndjeshëm ndaj gjinisë.  Për të, barazia gjinore nuk është një detyrë shtesë, por një parakusht për arsim të drejtë dhe cilësor. “Nëse duam përfshirje të vërtetë, duhet të sigurohemi që çdo fëmijë të ketë mundësi të barabarta, pa stereotipe, pa barriera,” thotë ai. Duke shikuar drejt të ardhmes, vizioni i tij është i qartë: perspektivat gjinore të mos shihen si një shtesë, por si pjesë e natyrshme e çdo politike arsimore dhe institucionale. “Dua të shoh shkolla pa stereotipe, ku si vajzat ashtu edhe djemtë kanë mundësi të barabarta të rriten dhe të kontribuojnë.”Dhe është po aq i qartë për rolin që burrat duhet të luajnë. “Duhet të jemi aleatë, mbështetës dhe shembuj se si ndërtohet një shoqëri e drejtë. Përgjegjësia ime personale dhe profesionale është të hap dyer, të ndërtoj besim dhe të ndihmoj në krijimin e institucioneve ku të gjithë – pavarësisht gjinisë – ndihen të pranuar, të vlerësuar dhe të mbështetur.”Për mua, roli i burrave është i qartë: duhet të jemi aleatë, mbështetës dhe shembuj se si ndërtohet një shoqëri e drejtë. Përgjegjësia ime personale dhe profesionale është të hap dyer, të ndërtoj besim dhe të ndihmoj në krijimin e institucioneve ku të gjithë – pavarësisht gjinisë – mund të ndihen të pranuar, të vlerësuar dhe të mbështetur.”  

Pabarazia gjinore nuk është gjithmonë e lehtë për t’u ilustruar ose për t’u paraqitur në një mënyrë që prek, lëviz dhe mobilizon njerëzit. Për ta bërë të padukshmin më të dukshëm, 50 të rinj, përfaqësues të shoqërisë civile të grave, zyrtarë qeveritarë, profesionistë të medias, ekspertë të të dhënave dhe aktivistë nga e gjithë Maqedonia e Veriut morën pjesë në një kamp trajnimi për të dhënat gjinore të mbajtur së bashku me OSHC-në Shkolla e të dhënave në shtator 2023 në Izmir, Turqi.Pasi mësuan rreth analizës së të dhënave, interpretimit, vizualizimit dhe komunikimit, dhe me mentorim të vazhdueshëm, pjesëmarrësit shfrytëzuan aftësitë e tyre krijuese kolektive duke punuar në ekipe për të krijuar skripte dhe histori bindëse dhe inovative të të dhënave gjinore të fokusuara në barazinë gjinore dhe të drejtat e grave . Pas një prezantimi konkurrues, katër video dhe dy infografikë u përzgjodhën për prodhim dhe shpërndarje profesionale multimediale në vitin 2024, bazuar në rëndësinë e tyre për çështjet gjinore, thellësinë e analizës dhe ndikimin vizual. Sot, këto produkte të spikatura - të paraqitura më poshtë - po ndihmojnë në integrimin e perspektivave gjinore në kornizat kombëtare të auditimit, nxisin fushatat e udhëhequra nga të rinjtë dhe nxisin iniciativat e shoqërisë civile mbi normat shoqërore, punën e kujdesit dhe dhunën me bazë gjinore - duke arritur mijëra njerëz dhe duke frymëzuar veprime në të gjithë vendin.Ekipi i “Gjurmuesve të të dhënave”: Duke ecur në rrugën e pakapshme drejt drejtësisë në Maqedoninë e Veriut Pavarësisht një rritjeje prej 61% të ankesave për dhunë në familje nga viti 2018 deri në vitin 2022, vetëm 24% e rasteve shkuan në gjykatë, me dënime me burg që ranë nga 3% në vitin 2019 në vetëm 1% në vitin 2022.Në përgjigje, ekipi "Data Miners", i përbërë nga zyrtarë qeveritarë të Zyrës Shtetërore të Auditimit (ESHR) dhe aktivistë të shoqërisë civile, analizoi të dhënat gjinore dhe prodhoi një infografik. për të zbuluar realitetet e zymta të dhunës në familje dhe aksesin në drejtësi në Maqedoninë e Veriut . Për Blagoj Angelovskin dhe Nadica Donevskin nga ESHR, Kampi  i trajnimit  katalizoi një ndryshim të mentalitetit.“Më parë i mendoja të dhënat thjesht si një mjet teknik - tani e shoh se si, kur paraqiten qartë dhe vizualisht, ato mund të nxisin angazhimin publik dhe ndryshimet institucionale”, thotë Angelovski . “Kemi filluar të diskutojmë se si t’i shohim gjetjet e auditimit jo vetëm nga një perspektivë ligjore ose financiare, por edhe në aspektin se si politikat ndikojnë ndryshe te gratë dhe burrat. Ky është një ndryshim i madh për ne.”Donevski shton: “Fitova një kuptim më të thellë se si të dhënat gjinore mund të përdoren jo vetëm për analiza, por edhe për avokim. Kjo më ndihmoi të mësoja mënyra të reja për të paraqitur të dhënat komplekse vizualisht dhe për t'i komunikuar ato në një mënyrë që është e arritshme për audienca më të gjera.”Infografia fitoi vëmendje të konsiderueshme, duke arritur mbi 8,100 njerëz pasi u publikua në faqen e internetit të ESHR-s dhe UN Women dhe në mediat sociale, duke u shpërndarë drejtpërdrejt te më shumë se 1,200 palë të interesuara dhe duke u përdorur nga më shumë se 15 media.Si rezultat i një partneriteti afatgjatë me UN Women në Maqedoninë e Veriut dhe Programin Rajonal Women Count për Evropën dhe Azinë Qendrore, ESHR ka filluar formalizimin e përdorimit të të dhënave të ndara sipas gjinisë në proceset e saj të auditimit. Sot, Donevski dhe Angelovski jo vetëm që po e përfshijnë gjininë në auditimet publike, por po ndihmojnë në formësimin e një kulture auditimi më gjithëpërfshirëse dhe të barabartë.Pas Kapit të trajnimit , ESHR përfshin rregullisht të dhëna të ndara sipas gjinisë dhe rrëfimin e të dhënave si mjete të fuqishme në auditimet e tyre për të nxitur angazhimin publik dhe për të avokuar në mënyrë efektive për institucione publike që i përgjigjen çështjeve gjinore. Deri më tani, ESHR ka përfunduar dy auditime të fokusuara në aspektin gjinor - mbi masat qeveritare për barazinë gjinore dhe fuqizimin e grave rurale në tregun e punës - me një auditim tjetër të shërbimeve të dhunës me bazë gjinore që është duke u zhvilluar. ESHR ka zhvilluar gjithashtu udhëzime të brendshme për integrimin e çështjes gjinore në praktikat e auditimit, kështu që kjo bëhet një qasje standarde.Ekipi “7 ditë”: Si po i mban kujdesi për fëmijët gratë jashtë fuqisë punëtore në Maqedoninë e Veriut?  Edhe pse më shumë se një e katërta (27%) e grave të papuna thonë se nuk po kërkojnë punë sepse duhet të kujdesen për fëmijët, dhe më shumë se 6% e grave kanë lënë punën për këtë arsye, asnjë burrë nuk raporton se e ka lënë punën për t'u kujdesur për fëmijët e tyre.Këto statistika janë theksuar në një infografik të krijuar nga ekipi “7 Ditë” i aktivistëve dhe studiuesve të shoqërisë civile. Infografiku, i cili arriti mbi 8,000 persona, hedh dritë mbi ndikimin e përgjegjësive të kujdesit për fëmijët në pjesëmarrjen e grave në fuqinë punëtore dhe ofron zgjidhje të bazuara në të dhëna për të avokuar për investime në kujdesin ditor, rishpërndarjen e kujdesit dhe rikonfigurimin e punës.Për Svetlana Papachek , Zëvendëspresidente e Organizatës lokale të Grave të Manastirit, Kampi i Trajnimit ishte një pikë kthese. Aftësitë që ajo fitoi në analizën dhe vizualizimin e të dhënave tani formësojnë punën e saj të përditshme - nga zhvillimi i projekteve dhe angazhimi i vendimmarrësve deri te mbështetja e mobilizimit të burimeve për organizatën e saj.Një iniciativë që bashkë-udhëhoqi Kampin e trajnimit trajton varfërinë menstruale tek vajzat e shkollës së mesme. Duke u bazuar në të dhënat në lidhje me aksesin në produktet menstruale, ekipi i saj nisi një projekt që trajton varfërinë menstruale duke rritur ndërgjegjësimin dhe duke rritur aksesin në produkte. Si pjesë e kësaj përpjekjeje, ata instaluan shpërndarës të produkteve menstruale në shkollën e mesme mjekësore në Manastir - një qytet me një numër të lartë nxënësish nga komunitete vulnerabël.Duke parë përpara, Papaçek dhe ekipi i saj po përgatisin tani një propozim formal për bashkinë për të siguruar një furnizim të rregullt me produkte menstruale në të gjitha shkollat e mesme - ose subvencione për nxënëset në rrezik social. "Kampi i trajnimit nuk na mësoi vetëm si të punonim me të dhënat", thotë ajo. "Na tregoi si t'i përdorim ato për të nxitur ndryshime të vërteta dhe të qëndrueshme."Ekipi i “Feministeve ndërsektoriale”: #Kthejefaqen: Çfarë u mësojnë shkollat vajzave dhe djemve në Maqedoninë e Veriut?"Gratë duhet të kujdesen për shtëpinë dhe fëmijët.""Burrat duhet të fitojnë më shumë se gratë.""Gratë duhet t'u binden burrave."Këto janë vetëm disa nga mesazhet e kujtuara nga mbi 1,000 gra të anketuara në vitin 2020, të cilat pasqyrojnë normat gjinore me të cilat janë përballur gjatë arsimit të tyre formal.Në përgjigje, “Feministet Ndërsektoriale” – një ekip avokatësh gjinorë dhe gazetarësh – analizuan këto dhe të dhëna të tjera gjatë Kampit të trajnimit dhe lançuan fushatën #Kthejefaqen për të sfiduar rolet dhe stereotipet tradicionale gjinore të përcjella përmes sistemit arsimor të Maqedonisë së Veriut. Përmes një serie videosh të animuara, fushata ekspozoi se si narrativat tradicionale rreth kujdesit për fëmijët, roleve shtëpiake dhe jetës publike vazhdojnë të formësojnë aspiratat dhe zgjedhjet jetësore të vajzave dhe grave. Me një shtrirje prej të paktën 1,600 personash në mediat sociale, videot ndihmuan në nxjerrjen në pah të nevojës urgjente për sisteme arsimore që i përgjigjen gjinisë.E frymëzuar nga videot #Kthejefaqen, anëtarja e ekipit Sara Milenkovska dhe bashkëpunëtorët e saj - tani pjesë e Stella Network - lançuan fushatën “ Be a Wonder Girl ” për të fuqizuar vajzat që të besojnë në vetvete dhe të sfidojnë stereotipet gjinore.“Duke përdorur statistikat gjinore dhe aftësitë e rrëfimit të të dhënave, ne krijuam asete të ndryshme të fushatës, duke përfshirë tabela reklamash, ekspozita arti, konkurs ilustrimi për strip , shfaqje teatrale dhe infografikë”, thotë Milenkovska.Fushata synonte të avokonte për programe mentorimi për afërsisht 16,000 vajza të reja në të 108 shkollat e mesme në të gjithë Maqedoninë e Veriut.“Jemi të emocionuar që, si rezultat i fushatës, Ministria e Arsimit ka dhënë qaej në shkolla për programin tonë të mentorimit”, shton ajo. “Kjo iniciativë do të nxisë rritjen personale, fuqizimin dhe suksesin akademik për gratë dhe vajzat e reja, ndërkohë që do të rrisë ndërgjegjësimin rreth stereotipeve gjinore dhe pabarazive me të cilat ato përballen gjatë gjithë udhëtimeve të tyre akademike dhe profesionale.”tjetër e ekipit, Marta Tanevska, gazetare dhe shkrimtare, gjeti një drejtim të ri pas Kampit të trajnimit . Pasi zhvilloi së bashku fushatën #FlipthePage me video të animuara, ajo shkroi një histori të pasur me të dhëna për Platformën për Gazetari Investigative dhe Analiza (PINA), një OSHC lokale dhe media, mbi mënyrën se si stereotipet ndikojnë në zgjedhjet e karrierës së grave dhe një histori investigative rreth grave që pushohen nga puna para se të marrin lejen e lindjes, duke ngjallur interes të konsiderueshëm publik.Ajo tregoi se si mentorimi i Kampit të trajnimit në vitin 2024 e ndihmoi më tej të zhvillonte aftësi komunikimi dhe avokimi afatgjata: “Mentorët më ndihmuan t’i shndërroja idetë e mëdha në diçka që mund të bëhej realisht – qoftë një artikull apo një fushatë.”Ekipi “Waterfall”: Ndryshimi i grafikut: Si po formësojnë të dhënat gjinore kërkimin dhe akademinëPavarësisht përparimit në pjesëmarrjen e grave në tregun e punës , hendeku gjinor në punësim ka mbetur i pandryshuar gjatë dekadës së fundit. Gratë e moshës 20 deri në 64 vjeç kanë një shkallë punësimi 18 pikë përqindjeje më të ulët se burrat. Shtatë nga 10 individë joaktivë të moshës 15-64 vjeç janë gra, dhe gjysma e tyre janë jashtë forcës së punës për shkak të përgjegjësive shtëpiake - një arsye që asnjë burrë nuk e përmendi.Hulumtuesit​ dhe aktivistët e shoqërisë civile nga ekipi “Waterfall” i nxorën në pah këto gjetje gjatë analizimit të hendekut gjinor të punësimit në Maqedoninë e Veriut. Edhe pse produkti i tyre i të dhënave nuk u përzgjodh gjatë fazës së prezantimit, njohuritë e gjeneruara - dhe aftësitë dhe njohuritë e fituara përmes Kampit të trajnimit u aplikuan më vonë në mjedise akademike , duke pasuruar si kërkimin ashtu edhe kurrikulat me të dhëna dhe analiza më të fuqishme gjinore .Si asistent mësimdhënieje në Kolegjin Universitar Amerikan të Shkupit, Stefan Tanevski ka filluar të përdorë të dhëna dhe vizualizime gjinore në leksionet, kërkimet dhe blogjet e tij mbi statistikat. Një nga studimet e tij të fundit, i cili është bashkautor i politikave, eksploron se si barrierat strukturore dhe kulturore, si dhe stereotipet gjinore, ndikojnë në pjesëmarrjen e grave në fuqinë punëtore në Maqedoninë e Veriut. Gjetjet kryesore të studimit u prezantuan në një diskutim publik me organizatat e shoqërisë civile, gazetarët dhe avokatët e gjinisë për të kapërcyer hendekun midis kërkimit dhe dialogut politik, me një qëllim kryesor për të çuar përpara reformat e tregut të punës me ndjeshmëri gjinore në vend.“Kampi stërvitor ishte i rëndësishëm në forcimin e të kuptuarit tim të të dhënave të ndara sipas gjinisë dhe implikimeve më të gjera të pabarazisë gjinore në tregun e punës ”, reflekton ai. “Kampi i trajnimit më pajisi me aftësi praktike të analizës së të dhënave dhe prezantimit, të cilat i zbatova drejtpërdrejt… Krijova vizualizime që më ndihmuan të komunikoja barrën e fshehur të punës së papaguar dhe të rrisja ndërgjegjësimin për këtë çështje”, thotë Tanevski .Hulumtimi i tij fitoi terren pasi u prezantua në një diskutim publik të organizuar nga një grup ekspertësh kryesorë. Pas këtij eventi, disa gazetarë e ndoqën historinë, duke botuar artikuj që nxitën dialog publik mbi punën e papaguar shtëpiake dhe implikimet e saj ekonomike.Ai ka përqafuar gjithashtu mjete të reja të vizualizimit të të dhënave të mësuara në kampin e trajnimit, siç është Datawrapper , të cilin tani e përdor për të krijuar pamje tërheqëse si për mësimdhënie ashtu edhe për blogun e tij, The Econ Digest , ku botoi një artikull mbi pjesëmarrjen e grave në fuqinë punëtore .“Në dy modulet kryesore të studimeve universitare që jap mësim – Statistikë dhe Hyrje në Financë – unë vazhdimisht theksoj heterogjenitetin me bazë gjinore në analizën e të dhënave, siç është ilustrimi i hendekut gjinor në njohuritë financiare”, thotë Tanevski .Të gjitha produktet përfundimtare nga Kampi i trajnimit u shpërndanë gjerësisht nëpërmjet platformave të njohura mediatike lokale, shoqërisë civile dhe rrjeteve akademike, dhe u promovuan në mënyrë aktive në mediat sociale, duke arritur të paktën 41,300 njerëz.Kampi i trajnimit për të Dhënat Gjinore u organizua në bashkëpunim me OSHC Shkolla e të Dhënave në kuadër të një projekti për Barazinë Gjinore nga Zyra e UN Women në Maqedoninë e Veriut, i financuar nga Suedia dhe programi rajonal Women Count në Evropë dhe Azinë Qendrore.Pikëpamjet e shprehura në produktet e zhvilluara janë ato të autorit/autorëve dhe nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e UN Women, Kombeve të Bashkuara ose ndonjë prej organizatave të lidhura me të.

Si të kalojmë nga gjërat për të cilat nuk flasim në gjërat për të cilat duhet të flasim, ishte fokusi i ngjarjes së fillimit të fushatës së përbashkët 16 ditët e aktivizmit kundër dhunës me bazë gjinore, që u zhvillua sot në Shkup. Delegacioni i Bashkimit Evropian në Shkup, Misioni i OSBE-së në Shkup dhe familja e Kombeve të Bashkuara janë bashkuar edhe një herë për të rritur vetëdijen për kaosin afatgjatë që dhuna me bazë gjinore shkakton në shoqërinë tonë. Duke filluar me ngjarjen qendrore në Shkup me shfaqjen teatrale “Gjërat për të cilat nuk flasim”, ngjarje të tjera do të organizohen gjithashtu në të gjithë vendin në 16 ditët e ardhshme, duke përfshirë shfaqje teatrale, diskutime në komunitet, koncerte, ekspozita dhe panele diskutimesh. Këtë vit, tema e fushatës BASHKOHUNI (UNITE) është “BASHKOHUNI! Investoni për të parandaluar dhunën kundër grave dhe vajzave”, sepse çdo përpjekje e investuar në parandalimin e dhunës ndaj grave është një hap përpara drejt një bote më të sigurt, më të barabartë dhe më të begatë.   "Ne jemi këtu për të inkurajuar viktimat dhe ata që janë dëshmitarë të dhunës me bazë gjinore ta raportojnë atë – dhe t'u themi atyre: ligji është në anën tuaj", thotë sBen Nupnau, zëvendës shef i Delegacionit të Bashkimit Evropian në Shkup. Një qasje kryesore në fushatë është krijimi i një platforme bashkuese në mënyrë që të gjithë ata që mund të identifikohen me kauzën të mund të bashkohen dhe të ndihmojnë në përhapjen e fjalës për nevojën për t'i dhënë fund dhunës ndaj grave dhe vajzave.   “Ne si Mision, punojmë shumë në mbështetjen e zgjidhjeve legjislative që do të ofrojnë më shumë mbrojtje për viktimat e dhunës me bazë gjinore. Për më tepër, ne angazhohemi në përpjekje strategjike për të forcuar të gjithë sistemin e drejtësisë, nga reaguesit e parë tek prokuroria dhe gjykatat, me qëllim që t'u përgjigjemi menjëherë dhe në mënyrë adekuate nevojave të viktimave,” tha Selma Mehoviç, Këshilltare e Posaçme e Shefit të Misionit të OSBE-së në Shkup Qëllimet përfundimtare janë të dyfishta: së pari, të krijohet një masë kritike që do të veprojë si një agjent stimulues për krijimin e politikave të tolerancës zero ndaj çdo forme të dhunës; dhe së dyti, të rritet vëtëdija për dëmin që dhuna ndaj grave dhe vajzave shkakton në familjet tona, në shoqërinë tonë dhe në zhvillimin tonë të përgjithshëm.   “Maqedonia e Veriut ka krijuar në masë të madhe mekanizmat ligjore të nevojshme për të eliminuar dhunën ndaj grave dhe vajzave dhe unë jam jashtëzakonisht e lumtur që jam në gjendje ta njoh këtë. Ajo që na duhet tani është të flasim më shumë. Për të vepruar më shumë. Ligjet nuk janë të mjaftueshme, kur ato janë vetëm ngjyrë në letër," tha Rosana Duxhak, koordinatore e përhershme e OKB-së në Maqedoninë e Veriut. “Është detyra jonë e përbashkët të sigurohemi që ato po zbatohen plotësisht, t'i bëjmë ato një normë shoqërore, dhe pjesë të sjelljes sonë. 16 ditët e aktivizmit është një fushatë ndërkombëtare e cila zhvillohet çdo vit, duke filluar më 25 nëntor, ditën ndërkombëtare për eliminimin e dhunës ndaj grave dhe përfundon më 10 dhjetor, ditën e të drejtave të njeriut. Kjo fushatë është shembulli më i mirë se si njerëzit dhe organizatat mund dhe duhet të bashkojnë forcat për t'u marrë me çështje shoqërore që nuk i përkasin këtyre kohërave dhe të ardhmes. Familja e OKB-së ka qenë tradicionalisht partnere me BE-në dhe OSBE-në në këtë fushatë, por çdo vit numri i partnerëve të interesuar ndërkombëtarë dhe vendas po rritet, duke ardhur pothuajse nga të gjithë sektorët e shoqërisë.  Më shumë informacione rreth fushatës mund të gjendet në faqen e dedikuar në Facebook.

Kjo ditë është një thirrje për veprim për të reduktuar mbeturinat dhe për të ecur drejt një të ardhmeje më të qëndrueshme për të gjithë. Bota gjeneroi 2.24 milion ton mbetje komunale në vitin 2020, nga të cilat 45% u keqmenaxhuan. Kjo vetëm e përkeqëson krizën planetare të ndryshimeve klimatike, dëmtimit të natyrës dhe biodiversitetit dhe ndotjes. Znj.Inger Andersen, Drejtore Ekzekutive e UNEP-it, thekson se ne nuk duhet të vazhdojmë të marrim nga toka dhe të hedhim burime të vlefshme kur veçmë i kemi borxh planetit. Znj.Maimunah Mohn Sharif, Drejtoreshë Ekzekutive e UN-Habitat, njëherit thekson rëndësinë e menaxhimit të mbeturinavenë të gjitha nivelet. Arritja e një bote me zero mbeturina kërkon përfshirjen e të gjithëve, përfshirë autoritetet kombëtare dhe të kompanitë, shoqëritë civile, komunitetin akademik, gratë dhe të rinjtë. Promovimi i iniciativave për zero mbeturina mund të ndihmojë në avancimin e të gjitha qëllimeve të Axhendës 2030 për Zhvillim të Qëndrueshëm, duke përfshirë Objektivin numër 11 të Zhvillimit të Qëndrueshëm që qytetet dhe vendbanimet të jenë gjithëpërfshirëse, të sigurta dhe të qëndrueshme dhe Objektivin e Zhvillimit të Qëndrueshëm numër 12 për sigurimin e konsumit të qëndrueshëm dhe modeleve të prodhimit . Dita Ndërkombëtare e zero mbetjeve është një mundësi për të theksuar rëndësinë e menaxhimit të mbeturinav edhe për të promovuar aktivitetet ndaj modeleve të prodhimit dhe konsumit. Duke u angazhuar për një sistem mbeturinash dhe duke shkuar drejt një sistemi më të sofistikuar, ne mund të përmirësojmë cilësinë e jetës së njerëzve dhe të parandalojmë që mbeturinat të dëmtojnë mjedisin dhe jetën e njerëzve. Me 30 Mars 2023 bashkohuni me lëvizjen për një të ardhme më të qëndrueshme dhe festoni Ditën e Zero Mbeturinave. Vetëm së bashku, mund të punojmë drejt një bote më të pastër, më të shëndetshme dhe më të mirë për të gjithë.