24 октомври 2024 - Земјоделската област Чифлик (Општина Чешиново-Облешево) во Северна Македонија ќе претрпи значителна трансформација, по достигнување на клучната пресвртница во проектот за консолидација на земјиштето во селото. На 18 октомври, сопствениците на земјиште со квалификувано мнозинство го усвоија Планот за распределба на земјиштето, со што Чифлик стана шесто село во Северна Македонија каде што се спроведува консолидација на земјиштето. Оваа иницијатива е дел од проектот финансиран од Европската унија „Унапредување на консолидацијата на земјиштето во Северна Македонија“, ко-финансиран и спроведуван од Организацијата за храна и земјоделство при Обединетите нации (ФАО), во партнерство со Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство. Зафаќајќи 156 хектари, напорите за консолидација на земјиштето директно ќе им донесат придобивки на 395 земјоделци. Планот за распределба на земјиштето значително го намалува бројот на земјишни парцели трикратно - од 1.246 на само 454, при што просечната големина на парцелите се зголемува од 0,13 на 0,34 хектари. Ова ќе овозможи создавање на поголеми и поефикасни парцели, кои ќе ги рационализираат земјоделските практики и ќе ја подобрат продуктивноста на долг рок. Со усвоениот План за распределба на земјиштето, следната фаза ќе се фокусира на регистрирање на новоформираните парцели во Катастарот на недвижности. Истовремено, се подготвува значителна инвестиција во земјоделската инфраструктура во Чифлик, финансирана од ЕУ. Планираните подобрувања вклучуваат унапредување на пристапните патишта и изградба на нови, заедно со развој на неопходните системи за наводнување и одводнување. Овие инфраструктурни подобрувања имаат за цел да ја зголемат пристапноста до земјоделските површини и да обезбедат ефикасно управување со водите, поддржувајќи одржлив раст и повисоки приноси за локалните земјоделци. Изградбата на инфраструктурата се очекува да започне следната година, што ќе го означи следниот чекор во трансформација на земјоделската средина во Чифлик и ќе даде поттик за руралниот развој во Северна Македонија. КОРИСНИ ЛИНКОВИ: Веб-страница на проектот: Унапредување на консолидацијата на земјиште во Северна МакедонијаFlickr албум: Консолидационо подрачје Чифлик, Северна Македонија - моментална состојбаFlickr албум: Консултации со земјоделците во Чифлик, Северна Македонија Контакт за медиуми:
Радмила Славкова
Национален специјалист за комуникации
ФАО Северна Македонија
Radmila.slavkova@fao.org

Скопје, 16 октомври 2024 година - Организацијата за храна и земјоделство при Обединетите нации (ФАО) во партнество со Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство, денеска го одбележаа Светскиот ден на храната под мотото ‘’Правото на хранa за подобар живот и подобра иднина’’.Затоа ја посетивме живинарската фарма „Домашно пиле“ на земјоделецот Тони Димевски во село Огњанци, општина Петровец, попозната како Фармата на Тони, која постои од 1999 година. Настанот имаше за цел да го истакне клучниот придонес на малите земјоделци, кои произведуваат околу една третина од храната глобално. Мораме да ја зголемиме видливоста на нашите „Херои на храната“ и да ја засилиме поддршката за малите земјоделски стопанства, кои играат клучна улога во обезбедувањето на здраво, квалитетно и достапно производство на храна за сите граѓани. Преку нивно зајакнување, ја подобруваме конкурентноста, создаваме нови работни места и ги подобруваме условите за живот во руралните средини“, истакна министерот за земјоделство , шумарство и водостопанство Цветан Трипуновски во неговото поздравно обраќање.  „Нашите политики се насочени кон обезбедување на еднаков пристап до хранлива и безбедна храна за сите, особено за најранливите групи во општеството“, посочи министерот.Во своето обраќање, Деканот на Факултетот за земјоделски науки и храна – Скопје, Професор д-р Миле Маркоски, ја нагласи клучната улога на домашното земјоделско производство не само за обезбедување на храна, туку и за развојот на економијата и заштитата на животната средина. Тој упати силен апел до младите генерации да го препознаат земјоделството како динамична, наградувачка и долгорочно исплатлива кариера, преку која можат активно да придонесат за создавање на одржливи системи на исхрана. Според него, земјоделството не е само професија, туку мисија која има директно влијание врз иднината на храната, здравјето на луѓето и заштитата на нашата планета.Кристина Митиќ Арсова, Национален програмски координатор на ФАО, ја истакна важноста на Светскиот ден на храната кој се одбележува секоја година на 16 октомври, денот на основање на Организацијата во 1945 година. ‘’Овој ден е посветен на подигнување на свеста за глобалниот проблем со гладот и на повикување на колективна акција во градење на одржлива иднина за храната, населението и планетата. ‘’Оваа година одбележуваме и значајна пресвртница – 20-годишнина од усвојувањето на Доброволните упатства за правото на храна, како основно човеково право, вградено во меѓународното право, за чие спроведување ФАО се залага низ годините. Колективната акција во над 150 земји низ светот го прави Светскиот ден на храната еден од најзначајните денови во календарот на Обединетите нации’’ – истакна Митиќ Арсова.  За ова да се оствари, потребни се силни заложби, иновации и соработка меѓу владите, приватниот сектор и граѓанското општество. Само преку колективна акција можеме да осигураме дека секој има пристап до безбедна, разновидна и хранлива храна, за подобра иднина за сите. Тони Димевски, кој почнал со производство на јајца, па одгледувал несилки, а од 2008 година почнува со бројлерско производство. На фармата почнал со обработка на 250 пилиња, а денеска обработува 20,000 пилиња месечно, односно 250 илјади пилиња годишно кои ги дистрибуира исклучиво свежи, за домашниот пазар. Како домаќин на настанот, тој заедно со неговиот 13 годишен внук Максим, кој е активно вклучен во семејното земјоделско стопанство, ги презентираше четирите современи објекти за одгледување на бројлерски пилиња, опремени со најсовремена опрема за примена на енергетски-ефикасни и одржливи производствени методи – автоматско хранење, напојување со вода, вентилација и греење. Тони ги презентираше и своите планови за проширување на бизнисот, со изградба на уште шест објекти за одгледување на пилиња со што ќе го дуплира производството за домашниот пазар. Во моментов гради и нова сопствена кланица за обработка на пилињата и нивна дистрибуција до маркетите и месарниците, исклучиво свежи. Дополнително, за да обезбеди здрави бројлерски пилиња и квалитетно пилешко месо, Тони самостојно произведува домашна здрава храна на неговите пилиња. Фармата на Тони е семеен бизнис кој го вклучува целото семејство - сопругата, синовите и нивните семејства. Секој член има специфична улога и важен придонес, а заедно се ангажирани во напорна работа и непрекинато усовршување. Целта е да се обезбеди одржливост, да се зајакне довербата кај потрошувачите, да се гарантира висок квалитет на домашни производи и да се осигура пренесување на бизнисот на идните генерации’’ – истакна Тони Димевски.  За Тони, земјоделството претставува повеќе од начин на живеење — тоа е семејна традиција и длабока посветеност кон производство на квалитетна домашна храна и форсирање на здрави навики на исхрана. На настанот присуствуваа преку 50 претставници од институции, академската заедница, здруженија на земјоделци, меѓународни организации, како и студенти од Факултетот за земјоделски науки и храна.  КОНТАКТ ЗА МЕДИУМИТЕ:
Радмила СлавковаСлужбеник за комуникации и мониторинг, ФАО
Ул. Аминта Трети 2, 1000 Скопје
radmila.slavkova@fao.org
Тел.:  +389 71 21 23 08 

Скопје | 16 октомври 2024 година – Семејството на Обединетите нации (ОН) во Северна Македонија ги поканува сите граѓани да се приклучат на специјалниот седумдневен предизвик за одржлив живот чија цел е да се подигне свеста за итната потреба за поголема одржливост, преку практични и едноставни акции. „Со воведување мали, свесни, влијателни акции во нивниот секојдневен живот, секој може да придонесе за создавање на поодржлива иднина, за нас и за идните генерации“, вели Рита Колумбиа, постојан координатор на ОН во Северна Македонија. „Од витално значење е сите да разберат дека без разлика колку мали може да изгледаат некои промени, тие можат да имаат огромно влијание, доколку сите почнат да ги прават“. Сите луѓе кои живеат во земјата можат да се приклучат на предизвикот со документирање на нивните искуства во следните седум дена, на патувањето кое ќе ги води низ седум различни области на одржливо живеење и со објавување на искуствата на нивниот предизвик на социјалните медиуми, употребувајќи ги ознаките #ИЈасИмамЦел #ITooHaveAGoal.  Темите што ќе бидат опфатени во Предизвикот организиран во пресрет на Денот на ОН (24 октомври 2024 година), вклучуваат: - Ден 1: Ден без пластика – Поминете еден ден без пластика за еднократна употреба. Толку сме навикнати на пластиката околу нас што не ни забележуваме некои работи кои можат да имаат штетно влијание врз нашата околина. Предизвикот е - колку е тешко да се најдат и користат поодржливи алтернативи, барем за еден ден? - Ден 2: Ревизија на отпадот – Вториот ден предизвикот е едноставен - ги повикуваме сите да го разгледаат своето ѓубре! Можеби звучи чудно, но ако навистина сакаме да дознаеме какво е нашето влијание врз нашата животна средина, ова е првата работа со која треба да започнеме. - Ден 3: Заштеда на енергија – Паметното, свесно користење на енергијата е исклучително важно за намалување на негативното влијание на фосилните горива. Ве повикуваме сите да внимавате на енергијата (струја, гас, бензин) што ја трошите во текот на денот. Предизвикот овде е да преземете акцијата, со која најмногу ќе заштедите енергија. - Ден 4: Заштеда на водата – Овој предизвик е повик да се заштеди водата, особено висококвалитетната вода за пиење, преку мали активности, како што се поправање на протекување и пократко туширање. - Ден 5: Одржлив транспорт - На овој ден се стремиме да промовираме еколошки транспортни опции како што се пешачење, возење велосипед и јавен превоз. Пешачете до вашето работно место и назад, фотографирајте и споделете ја активноста со хаштаговите #ИЈасИмамЦел. - Ден 6: Истражување на исхрана базирана на растително потекло – Поголемата употреба на храна од растително потекло не е само добра за животната средина, туку и за нашето здравје. Предизвикот овде е да се обидете да вклучите повеќе растителна храна во сите оброци во денот, барем за тој ден. Учесниците се охрабруваат да споделат некои рецепти со етикетите #ИЈасИмамЦел. - Ден 7: Размислувајте глобално, дејствувајте локално – На последниот ден од предизвикот за одржлив живот ги повикуваме сите да внимаваат на изборот на производи и услуги што ги користат. Поддршката на локални бизниси и иницијативи кои придонесуваат за одржлив развој не е добро само за економијата, туку и за нашата животна средина. Сите заинтересирани учесници се поканети да ги документираат сите свои секојдневни активности на социјалните мрежи користејќи го хаштагот #ITooHaveAGoal #ИЈасИмамЦел и да споделат како придонесуваат за поодржлив свет, инспирирајќи ги другите со своите акции. Предизвикот ќе кулминира на 24 октомври 2024 година со настан во Градскиот парк Скопје, каде што сите заедно ќе можеме да ја прославиме важноста на одржливоста и заедно да го одбележиме Денот на ОН. Денот на ОН ја одбележува годишнината од Повелбата на ОН, основниот договор на Обединетите нации, кој стапи на сила на 24 октомври 1945 година. Овој ден е потсетник на улогата на ОН во справувањето со глобалните предизвици, поттикнувањето на мирот и промовирањето на човековите права, развојот и одржливоста низ целиот свет.   

 Правото на храна е основно човеково право кое не вклучува само пристап до храна или начини за нејзина набавка, туку и пристап до доволно, безбедна, хранлива и културно прифатлива храна. Вградено во Меѓународниот пакт за економски, социјални и културни права (ICESCR), во кој членуваат сите држави од Европа и Централна Азија, остварувањето на ова право денес останува премногу далечно за многумина.Оваа година ја одбележуваме 20-годишнината од Доброволните насоки за правото на храна, во чие застапување Организацијата за храна и земјоделство при Обединетите нации (ФАО) има клучна улога. ФАО одигра клучна улога во унапредувањето на остварување на правото на соодветна храна на глобално ниво, здружувајќи ги силите со меѓународните организации, граѓанското општество и приватниот сектор и нудејќи насоки и техничка поддршка за земјите членки, вклучително и оние во Европа и Централна Азија, во спроведувањето на политики и програми за негово остварување. Оваа годишнина е погоден момент да се размисли за напредокот, но и предизвиците во остварување на ова право во целиот регион. Доброволните насоки за правото на храна нудат широк спектар на препораки за поттикнување на прогресивното остварување на ова право во контекст на националната обезбедност со храна. Иако владите ја сносат примарната одговорност, преземајќи чекори за да обезбедат дека нивните граѓани имаат пристап до доволна, безбедна и хранлива храна, насоките исто така ја охрабруваат меѓународната заедница, граѓанското општество и приватниот сектор да ги поддржат овие напори и активно да се вклучат.Секое спроведување во изминатите две децении, без разлика колку било мало, придонесе за прогресивно остварување на правото на храна, без оглед на тоа кој го иницирал и кога се случило. Реално, сите засегнати страни, вклучително и владите во Европа и Централна Азија, следеа голем број од овие упатства кои имаат за цел да обезбедат достапност, пристапност, соодветност и адекватност на храната. Примери за вакви акции вклучуваат субвенции за земјоделците, бонови за храна, програми за исхрана во училиштата, стандарди за безбедност на храната, промоција на одржливо земјоделство, имплементација на GLOBAL G.A.P. стандардите за безбедни и одговорни производствени процеси во земјоделството, како и бројни локални иницијативи од граѓански организации за адресирање на предизвиците со обезбеденост со храна, како што се банки за храна, општествени градини и програми за едукација за исхрана. Иако ефективноста на овие активности може да варира, тие колективно придонесуваат за прогресивно остварување на правото на храна во регионот. Секоја инцијатива има значаен придонес.Политиките на Европската унија, како што се Стратегијата „Од фарма до вилушка“ и Европскиот столб за социјални права, имаат за цел да создадат праведен, здрав и еколошки одржлив систем на храна, истовремено промовирајќи соодветен животен стандард и социјална инклузија. Надвор од ЕУ, земји како Грузија ја користат експертизата на ФАО преку програми како што е Европската програма за соседство во земјоделството и руралниот развој (ENPARD), која се фокусира на зајакнување на капацитетите на малите фармери и оператори со храна, како и нивната позиција во земјоделско-прехранбените системи. Ова вклучува развој на задруги за подобрување на локалните системи за храна и зајакнување на управувањето и официјалниот систем за контрола на безбедност на храната. Во Централна Азија, земји како Узбекистан направија значителни чекори во безбедноста на храната преку национални програми насочени кон подобрување на хигиенските стандарди во производството и преработката на храна, осигурувајќи дека прехранбените производи ги исполнуваат меѓународните стандарди за безбедност на храната со цел заштита на здравјето на потрошувачите.Загрижувачки е што специфичното законодавство за правото на храна останува недоволно развиено во ЕУ и другите европски и централноазиски земји. Советот на Европа сè уште нема воспоставено правен инструмент кој експлицитно го штити ова право, а многу нации во регионот немаат сеопфатни правни рамки за негово спроведување.Доброволните насоки даваат голем број препораки, вклучувајќи развој на национални стратегии за обезбедност со храна, законски рамки и институционални механизми, промоција на одржливи системи за храна, обезбедување на социјална заштита, поттикнување на меѓународната соработка и воспоставување механизми за мониторинг. Сепак, политиките и програмите се само средства за постигнување на целта. Она што навистина е важно е напредокот во реалниот свет, без никој да не биде изоставен, особено ранливите групи како што се децата, жените, постарите лица и маргинализираните етнички групи.Во оваа смисла, остварување на правото на храна е нерамномерно во регионот. Според ФАО, бројот на лица соочени со умерена или сериозна несигурност во обезбеденост со храната во 2023 година надмина 111 милиони. И понатаму постојат значителни разлики во пристапот до хранлива и здрава исхрана, особено меѓу ранливите популации и во урбаните, и во руралните средини. Достапноста на храната исто така претставува сериозна грижа. Во 2022 година, поради високата инфлација, 8,3 отсто од граѓаните на ЕУ не можеа да си дозволат оброк кој содржи месо, риба или еквивалент на вегетаријанска храна секој втор ден, а во земји како Ерменија, речиси 15 отсто од населението се соочува со слични предизвици во пристапот до соодветна исхрана. Зголемената концентрација на производството и дистрибуцијата на храна во рацете на неколку големи корпорации ги влошува овие разлики, ограничувајќи ја разновидноста и достапноста на здрава храна.Ова доведе до прехранбени услови во кои доминираат ултра-преработени производи со висока содржина на шеќери, масти и адитиви, што е поврзано со зголемени нивоа на дебелина и болести поврзани со исхраната низ целиот континент. Во Централна Азија, традиционалните начини на исхрана сè повеќе се заменуваат со помалку хранливи опции, што доведува до двојно поголема неухранетост, вклучувајќи недоволна исхранетост и анемија кај жените на возраст од 15 до 49 години. Исто така, недоволната исхранетост, особено заостанатиот раст кај децата под пет години, останува висока во некои земји во Централна Азија, Кавказ и во Заедницата на независни држави (ЗНД) Европа и Украина: Азербејџан (13,3 отсто), Таџикистан (13,1 отсто), Украина (12,3 отсто) и Киргистан (10,3 отсто).Прекумерната тежина кај децата под пет години, анемијата кај жените на возраст од 15 до 49 години и дебелината кај возрасните се во пораст во голем број земји од регионот. Западен Балкан (10,3 отсто) и Кавказ (9,1 отсто) имаат највисока стапка на прекумерна тежина кај децата под пет години. Регионалната преваленца на дебелината кај возрасните е во пораст и ја надминува глобалната проценка. Стапките на анемија кај жените на возраст од 15 до 49 години ја надминуваат глобалната проценка (29,9 проценти) во Киргистан (35,8 проценти), Таџикистан (35,2 проценти) и Азербејџан (35,1 проценти).За да се одговори на овие предизвици поврзани со неухранетоста, сите чинители во Европа и Централна Азија треба да се фокусираат на квалитетот на исхраната, обезбедувајќи физички и економски пристап за сите граѓани до доволна, разновидна и урамнотежена исхрана. Никој не смее да биде изоставен. Ова треба да биде поддржано со едукација и кампањи за подигање на јавната свест, кои промовираат поздрав и поодржлив избор на храна. Активностите на приватниот сектор поврзани со состојките и составот на храната, трговијата на мало и маркетинг практиките се од клучно значење. Исто така, неопходно е да се зајакне поддршката за одржливо земјоделство кое ја промовира биолошката разновидност, вклучувајќи зачувување на локалните и традиционалните системи за храна во региони како Западен Балкан, Кавказ и Централна Азија.Ангажирањето на граѓанското општество, малите земјоделци и локалните заедници во креирањето политики е од клучно значење за создавање инклузивни политики во насока на сигурна обезбеденост со храна. Еден од најновите и најзначајни чекори во оваа насока беше Вториот форум за правото на храна, одржан во Женева во мај 2024 година, каде што беа дискутирани глобалните предизвици во врска со правото на храна, со фокус на Европската граѓанска иницијатива за обезбедување сеопфатни предлози за одржливи системи за храна.Регионот има потенцијал да предводи глобални иницијативи за правото на храна преку промовирање одржливи, правични и инклузивни системи за храна во меѓународните трговски договори и развојната соработка заснована на човековите права.Додека ја одбележуваме 20-годишнината од усвојувањето на доброволните упатства за правото на соодветна храна, Европа и Централна Азија мора да ја искористат оваа можност за да ја зајакнат својата посветеност. Преку развој и спроведување на силно законодавство, политики и соработка за правото на храна на глобално ниво, регионот може да постави моќен пример, обезбедувајќи дека сите негови граѓани имаат пристап до храната што им е потребна за здрав, активен и исполнет живот.